| Het Innovatie Platform DIV zal regelmatig in Od nieuwe trends en ontwikkelingen belichten en initiëren. Ook zullen bestaande praktijken binnen het vakgebied zo nodig van kritisch commentaar worden voorzien. |
Een kleinere kloof tussen overheid en burgers
Paul: Ha Gert-Jan, al eens gehoord van Ambtenaar 2.0?
| Het Innovatie Platform DIV zal regelmatig in Od nieuwe trends en ontwikkelingen belichten en initiëren. Ook zullen bestaande praktijken binnen het vakgebied zo nodig van kritisch commentaar worden voorzien. |
Een kleinere kloof tussen overheid en burgers
Paul: Ha Gert-Jan, al eens gehoord van Ambtenaar 2.0?
Gert-Jan: Ja Paul, sterker nog, je wordt er een beetje gek van. Iedereen heeft het erover, maar het lijkt dikwijls een beetje de nieuwe kleren van de keizer: het wordt benoemd, maar er zit niks achter. Da’s wel jammer, want het biedt in ieder geval een venster op de toekomst voor velen, vind je ook niet?
Paul: Is dat nu zo? Is er niets nieuws onder zon? Je ontkomt er toch niet aan dat op internet allerlei voorzieningen beschikbaar zijn gekomen die het uiterst gemakkelijk maken voor iedereen om informatie te publiceren, netwerken te vormen of samen te werken. Iedereen kent voorbeelden als weblogs (http://en.wikipedia.org/wiki/Blog), YouTube (http://www.youtube.com), Hyves (http://www.hyves.nl/), LinkedIn (http://www.linkedin.com) en wiki’s (http://en.wikipedia.org/wiki/Wiki). Centraal staat nu de vraag: wat betekent web 2.0 voor de overheid? Waar zitten de kansen en waar de risico’s? Wat gebeurt er al en waar liggen de vergezichten? Biedt het concept Ambtenaar 2.0 jou dan geen houvast, Gert-Jan?
Gert-Jan: Ik vind het altijd goed om een toekomstvisie te hebben en deze met zoveel mogelijk mensen te delen. Het concept is mij op dit moment nog te vaag. Het is natuurlijk niet moeilijk om te redeneren: dit en dat zijn trends in werk en communicatie die maatschappelijk opduiken, en aangezien ambtenaren deel uitmaken van de maatschappij zullen de trends hen ook beïnvloeden. Maar da’s meer borrelpraat dan goed doordenken: wat betekenen nieuwe technologieën voor de werkprocessen? Welke keuzes moeten we daarin maken? Want vergis je niet: het feit dat iets bestaat wil natuurlijk absoluut niet zeggen dat je het ook moet gebruiken. Kijk bijvoorbeeld naar e-mail: een reeds jarenlang maatschappelijk aanvaard medium, maar veel (hele) grote overheidsdiensten weigeren nog steeds met hun klanten te mailen! Wat zie jij nu als technologie die het wel gaat halen voor de ambtenaar, Paul?
Paul: Het aardige en interessante is dat technologieën en samenwerkingsvormen die buiten de overheid zijn ontstaan, ook binnen de overheid goed zouden kunnen werken. Denk aan de door mij gebruikte voorbeelden, zoals LinkedIn of wiki’s. Waarom niet iedere ambtenaar een persoonlijk profiel laten maken, wat beschikbaar is op een LinkedIn, specifiek voor de overheid? Waarom niet een wiki, specifiek gericht op kennis en kunde met betrekking tot de sociale zekerheid. Zo kunnen bijvoorbeeld gemeentelijke sociale diensten, het UWV en het Ministerie van SZW met elkaar kennis ontsluiten en verrijken. Dus: ook tussen ketenpartners kunnen web 2.0-achtige toepassingen prima worden ingezet. En tenslotte: ook interactie met burgers kan worden bevorderd; kansen genoeg lijkt me…
Gert-Jan: Ik zie je punt wel en ben het ook wel gedeeltelijk met je eens, Paul. Toch moeten we onze ogen niet sluiten voor de zaken die geregeld moeten worden voordat de nieuwe technologieën met een gerust hart gebruikt kunnen worden. Er zit immers een flink gat tussen enerzijds het 2.0-gereedschap, dat helemaal geënt is op samenwerking en kennisdeling, terwijl anderzijds juist de overheid hoeder moet zijn van zorgvuldigheid als het gaat om bescherming van privacy; en dat staat op gespannen voet met elkaar. Ik denk daarom dat de mogelijkheden vooral liggen op het terrein van onderlinge samenwerking, maar voorlopig niet op het terrein van de primaire taken zoals dienstverlening aan de burgers. Of zie ik het verkeerd, Paul?
Paul: Nee, integendeel. Ik denk dat je juist wijst op de kracht van web 2.0-technologieën. Kennisoverdracht, en ook: kenniscreatie. Dus als je uitgaat van deze kracht, dan kun je deze instrumenten juist inzetten om bijvoorbeeld beleid voor te bereiden (met de inbreng van de burger!) of te evalueren (opnieuw: met de inbreng van burgers). Zijn we dan niet waar we wezen moeten? Een kleinere kloof tussen overheid en burgers?
Gert-Jan: Dat zou de schizofrenie in ieder geval wat draaglijker maken. Tenslotte zijn alle overheidsdienaren ook burgers.
Paul Baak, KBenP
paul.baak@kbenp.nl
Gert-Jan de Graaf, Dino4
gertjan.degraaf@dino4.nl
Ambtenaar 2.0
Er wordt de laatste tijd van alle kanten aan ons ambtenaren, archivarissen, informatiespecialisten of gewone burgers getrokken. We moeten mee in de vaart der (digitale) volken. In zo’n vaart kom je echter, net als je zou vermoeden, groepen tegen die verschillende talen spreken. Als je al zou besluiten om je aan te sluiten bij een van de groepen zou je op zijn minst een paar basiswoorden moeten leren. Je wilt tenslotte niet helemaal je zelfstandigheid verliezen.
Dus… voor degenen die al de taal van de ambtenaar 2.0 spreken, zal de opgave hiernaast niet moeilijk zijn. Voor de rest… je moet toch ergens beginnen, dus waarom niet hier met een aantal basisbegrippen.
Zoek de juiste begrippen bij de juiste uitleg en join the club!
P.S. Mocht je het niet helemaal redden, maar wil je toch weten wat wat betekent, om in iedere geval mee te kunnen praten bij de borrel… kijk dan onder aan het schema voor de juiste antwoorden.
| Begrip | Uitleg |
| 1 blog | A een internetdienst, waarbij gebruikers korte berichtjes publiceren. |
| 2 wiki | B een groep mensen die communiceren en/of samenwerken, met behulp van vooral het internet of een andere informatietechnologie, in plaats van elkaar in levenden lijve te ontmoeten. |
| 3 my space | C een toepassing die een melding van veranderingen op een bepaalde site volautomatisch genereert. |
| 4 twitter | D een applicatie of (web)toepassing, waarmee webdocumenten gezamenlijk kunnen worden bewerkt. |
| 5 ning ID | E een website voor het delen van (digitale) foto’s. |
| 6 widget | F een webapplicatie die het mogelijk maakt een persoonlijke startpagina te creëren. |
| 7 community | G een tweede fase in de ontwikkeling van het internet, waarbij het gaat om de verandering van een verzameling websites naar een volledig platform voor interactieve webapplicaties voor eindgebruikers. |
| 8 tweet | H een sleutelwoord of term geassocieerd met, toegewezen aan of opgenomen in een digitaal bestand. |
| 9 flickr | I een sociale netwerksite, met een groot aantal gebruikers die onder meer weblogs, profielen, groepen en dergelijke bijhouden. |
| 10 rss feed | J een ontwikkeling waarin organisaties (overheid, bedrijven, instituten) of personen gebruik maken van een grote groep niet vooraf gespecificeerde individuen (professionals, vrijwilligers, geïnteresseerden) voor consultancy, innovatie, beleidsvorming en onderzoek. |
| 11 netvibes | K een website waarop regelmatig – soms meerdere keren per dag – nieuwe bijdragen verschijnen en waarop de geboden informatie in omgekeerde chronologische volgorde wordt weergegeven. |
| 12 tag | L tekstberichten van max. 140 karakters die getoond worden op de gebruikerspagina. |
| 13 web 2.0 | M een simpel grafisch object of element dat een eenvoudige, eenduidige en vaak veel gebruikte functie vervult en door een gebruiker in en uit te schakelen is om een bestaande gebruikersinterface aan te vullen of vorm te geven. |
| 14 crowdsourcing | N een verificatiesysteem, waarbij men één keer een e-mailadres en wachtwoord kiest en waarmee men vervolgens op alle communities aangemeld kan worden. |
Antwoorden: 1K; 2D; 3I; 4A; 5N; 6M; 7B; 8L; 9E; 10C; 11F; 12H; 13G; 14J.
Ella Kok-Majewska, Regionaal Archief Rivierenland
jello@wxs.nl
Een nieuwe update van de ambtenaar!
Web 2.0, Ambtenaar 2.0, Overheid 2.0, Burger 2.0… Ja u ziet het goed we zijn over de hele linie aan het opwaarderen. De ‘oude 1.0’-ambtenaar is uit, de nieuwe komt er aan. Microsoft komt ongeveer elke vier jaar met een nieuwe versie. Zij gebruikt nog fraaie namen als XP en Vista. Wij ambtenaren moeten het doen met een nummer, maar gelukkig gaan we iets langer mee dan vier jaar. Al weet je nooit wanneer 3.0 er aan komt!
Het verkeerde in deze ‘2.0 hype’ is natuurlijk dat er te veel gekeken wordt naar de ICT-branche en er te veel wordt ingestoken op techniek alleen. Hoewel de inzet van de hype de mogelijkheden van de nieuwe technologie betreft, het doorontwikkelen van het internet tot sociaal netwerk, is er meer aan de hand. De technologische ontwikkelingen maken een nieuwe maatschappij mogelijk waarin mensen 24 uur per dag overal ter wereld met elkaar in verbinding staan en informatie kunnen vinden en uitwisselen. Wellicht kan je de techniek als trigger zien.
De trigger waarin de techniek optimaal wordt gebruikt en niet meer weg te denken is. Die zich steeds sneller ontwikkeld en waarop mens en organisatie zich steeds sneller moeten aanpassen. We zien het al aan onze kinderen die het gebruik van mobiel, hyves, msn, et cetera, et cetera als vanzelfsprekend zien, terwijl de iets oudere generatie – ik in elk geval – er mee moet leren omgaan. De volgende generatie zal echter snel volgen en weer nieuwere technologie gebruiken. Het is echter niet alleen het gebruik van technologie, maar ook het anders met elkaar omgaan, het hanteren van andere waarden en normen en het anders met elkaar samenwerken. En elke generatie zal het weer anders doen.
Organisaties moeten al deze generaties herbergen en met elkaar laten samenwerken. Dat wordt de grote uitdaging. Onze stijl van leiding geven zal moeten veranderen – geen ‘topdown’ leiding geven meer –, het HRM-beleid zal moeten worden aangepast – waarom nog iedereen in vaste dienst? – en het huisvestingbeleid kan niet meer uitgaan van iedereen op een vaste locatie. En alles en iedereen moet ingesteld zijn op optimale flexibiliteit. Het verandervermogen van mens en organisatie moet omhoog.
Hoezo ‘Ambtenaar 2.0’! De nieuwe ambtenaar is een reiziger en de organisatie is een herberg. Dat klinkt mij al veel beter in de oren. Maar ja, u bent vast weer anders.
Koos Passchier, partner Van Kaliber
j.passchier@planet.nl
Ambtenaar 2.0? Nog één nachtje slapen!
De ambtenaar bestaat vandaag nog in meerdere versies gelijktijdig naast elkaar. Diegene die een goede verantwoording en transparantie in besluitvorming voorstaat, is nog niet diegene die ‘from cradle to cradle’ nu de te bouwen applicaties zo in elkaar steekt dat ze makkelijk modulair kunnen worden uitgefaseerd of hergebruikt. Of degene die, liefst zonder emotionele toestanden bij gebruikersgroepen, alle sporen van applicaties uit kan wissen terwijl de data door nieuwere software klakkeloos wordt geadopteerd en verrijkt. Dat is toch het ultieme zoveel punt nul? Wellicht wordt dit streven alvast onderdeel van het nieuwe 2.0-bewustzijn waar we in groeien.
Ook bij de overheid is de gebruiker anders dan de beheerder, maar beiden staan ze voor een missie om trots te zijn op hun nieuwe release naar ambtenaar 2.0 binnen een enterprise 2.0-omgeving. Enterprise 2.0 staat in mijn beleving voor minder controle op meer content via meer communicatiekanalen. Van documentlogistieke logica, naar ‘blessing smart contentprocessing’, zal ik maar zeggen.
Maar naast de technologie is er altijd nog de mens, meestal het obstakel in de ontwikkelingen op momenten dat geïmplementeerd en gebruikt moet gaan worden. Want bedenk het en je kunt het bouwen, gebruiken blijkt opvallend vaak wat anders.
Als onze beschaving ooit wordt opgegraven blijkt pas, uit experimentele digiologie, dat het de generatie van rond het jaar nu nooit is gelukt om alle digitale softwaresporen uit te wissen, dat het nooit is gelukt om alle data veilig te stellen en dat nooit is gelukt om ecologisch verantwoord de infrastructuur te gebruiken. De digiologie heeft voor het vaststellen hiervan goed gekeken naar de archeologie, waarbij blokken huizen experimenteel werden platgebrand zodat de restanten van dit experiment konden worden gematcht met wat werkelijk door archeologen werd teruggevonden.
Het meest oerversie 0.0 waren al die applicaties die ze maar niet uitgefaseerd kregen; tussen 1975 en 2000 ontstonden de meest schitterende spinnen in webben, mede mogelijk gemaakt door Cobol.
Het energieverbruik van een gemiddelde Google-raadpleging liegt er niet om, ik adviseer u hierop te Googlen als u er meer over wil weten, maar bedenk wel; elke hit maakt de zoekmachine hot.
Groene IT wordt sowieso hot, het schijnt wel degelijk verschil te maken of je een mainframe van stroom en koeling voorziet of een cliënt server omgeving. Bij het opslaan van dit artikel stond niet alleen het aantal bits vermeld, maar met een speciaal gedownload programmaatje nu ook de CO2-uitstoot die ik veroorzaakte, handig om naast kostenbewustzijn ook milieubewustzijn bij mijzelf te kweken. Als fan van Femke nog niet eens zo gek.
Zoals eerder gesteld verschillen ook bij de ambtenarij de gebruikende en de beherende ingezetenen van elkaar.
De beherende ambtenaren versie 2.0 van morgen zijn aangenaam verrast dat de nieuwe generatie applicatiebouwers Cobol zijn ontgroeid, zodat elke applicatie afzonderlijk kan worden uitgefaseerd zonder een spoortje achter te laten.
De gebruikende ambtenaren versie 2.0 van morgen zien niet uit naar nieuwe software of zelfs maar naar nieuwe releases op bestaande software: ‘het houdt je van het werk af’, kost energie en veranderen is immers vooral leuk voor anderen, toch? Het bedrijfsleven verschilt hierin overigens niet zo heel veel van de overheid. Documentprofessionals die de link naar de exacte vindplaats leggen zijn uit de mode; contentprofessionals die de link naar de exacte businesstaken leggen zijn in de mode. Een schone missie voor de ambtenaar 2.0 van morgen om hiermede te groeien binnen een enterprise 2.0-omgeving. Nog één nachtje slapen en dan is het morgen.
Ton van Bedaf, Achmea
ton.van.bedaf@achmea.nl
Ambtenaar 2.0
Ambtenaar 2.0 is naar mijn mening een logische stap die de komende jaren gezet zal (moeten) worden. Waarom? Als gemeentelijk overheid staan we voor de mooie taak om vanuit het Klantencontactcentrum alle informatie van alle overheden te gaan verstrekken. Bovendien ligt hieraan het stelsel van basisregistraties ten grondslag dat de komende jaren zal uitgroeien naar 24 registraties. Al met al nog voldoende uitdagingen voor alle gemeenten en andere overheidsinstellingen in Nederland. Wat heeft ambtenaar 2.0 hiermee te maken? Ik denk dat er steeds meer platforms gevonden zullen worden om beter te communiceren met onze inwoners. In onze gemeente Overbetuwe spreken we liever over inwoners dan burgers omdat met inwoners ook de bedrijven en instellingen hun plaats vinden. De laatste jaren heeft onze organisatie zich al bewust gericht, na jaren interne oriëntatie, op externe oriëntatie. Wat onze inwoners daarbij wensen is cruciaal. Het gaat echter verder dan onze inwoners. Een mooi voorbeeld is de veiligheidsregio. Een ramp houdt niet op bij een grens van een gemeente of provincie. Het is daarom van belang een gemeenschappelijk informatieplatform te vinden waar vanuit de bij de gemeente of andere overheidsinstellingen van belang zijnde informatie op snelle wijze vergaard en gebruikt kan worden. Ook daarvoor kan ambtenaar 2.0 wellicht de oplossing bieden. Onze organisatie is hard aan het werk om dit soort informatievoorziening samen met andere partijen mogelijk te maken. Een basis daarbij is wel dat de informatie binnen de organisatie op orde is en er een vaste structuur is.
Ambtenaar 2.0, een kans en uitdaging voor de overheid, de inwoners en de ambtelijke organisatie.
Jan Druijff, gemeente Overbetuwe
J.Druijff@overbetuwe.nl
