Marc Holtman is hoofd toegankelijkheid en digitale innovatie bij het Stadsarchief Amsterdam en bestuurslid van KVAN
In december 2023 heeft KVAN, de Nederlandse vereniging voor archiefprofessionals, een white paper gepubliceerd waarin een nieuw concept voor archiefinstellingen wordt voorgesteld. Archiefinstellingen worden daarin gepositioneerd als fundamentele voorzieningen voor het bewaren, beschikbaar stellen en verbinden van informatie, ongeacht de reden van creatie van de informatie. De white paper is een oproep om als archiefsector tot actie over te gaan en het concept de komende jaren gezamenlijk en in samenwerking met partners in het informatiedomein tot realisatie te brengen. In dit artikel komen de belangrijkste punten uit de paper aan de orde.
In de white paper staat een vergelijking met klassieke nutsvoorzieningen centraal. De vergelijking is figuurlijk. Een nutsvoorziening levert producten of diensten die een algemeen belang dienen, zoals elektriciteit of gas. Voor een archiefinstelling is het algemeen belang dat wordt gediend het toegang bieden tot en leveren van informatie. De stelling die in de white paper wordt uitgewerkt is dat de basisinfrastructuren die hiervoor nodig zijn al beschikbaar zijn, of anders gerealiseerd gaan worden bij archiefinstellingen. Deze infrastructuren – die in beginsel bedoeld zijn voor het beheren en beschikbaar stellen van informatie die conform de Archiefwet wordt overgedragen aan archiefinstellingen – kunnen ook voor andere informatie worden gebruikt. Bovendien hoeft men niet 20 jaar (of 10 jaar zoals in de nieuwe Archiefwet wordt voorgesteld) te wachten met het ter beschikking stellen van informatie aan burgers.
Archieven fungeren in dit concept als onuitputtelijke, dynamische bronnen met informatie en kennis over het verleden, heden en toekomst. Beschikbaar en bruikbaar voor wie dan ook, waar dan ook en wanneer dan ook. Daarmee vormen archiefinstellingen een belangrijke pijler onder het democratisch recht op toegang tot informatie. Mits goed uitgevoerd draagt dit bij aan de creatie van een overheid die transparant en betrouwbaar is.
*Dit is het eerste deel van een artikel uit Od 34: KIA Thematiendaagse eDepot. Lees hier verder
