Met het overhandigen van ‘de laatste’ archiefdoos is op symbolische wijze het laatste deel van bijna een kilometer papier met vele miljoenen pagina’s aan koloniaal verleden teruggegeven aan Suriname. Landsarchivaris en directeur van het Nationaal Archief Suriname, Rita Tjien Fooh, nam de deze laatste doos in ontvangst.
Met het overhandigen van ‘de laatste’ archiefdoos is op symbolische wijze het laatste deel van bijna een kilometer papier met vele miljoenen pagina’s aan koloniaal verleden teruggegeven aan Suriname. Landsarchivaris en directeur van het Nationaal Archief Suriname, Rita Tjien Fooh, nam de deze laatste doos in ontvangst.
Waarde van het project
De verschillende toespraken tijdens het officiële gedeelte van het symposium maakte de waarde van het project duidelijk. Diverse sprekers haalden het grote belang van de teruggave voor Suriname en haar identiteit aan. Minister Bussemaker was daar duidelijk in: “Archieven moeten bewaard worden in het land waar de geschiedenis is geschreven. Suriname heeft zijn papieren geheugen weer terug.”
Ook Maurits Hassankhan, minister van Binnenlandse Zaken van Suriname in de initiële fase van het project, is zich bewust van het belang: “In Suriname leeft sterk de gedachte dat met deze archieven het historisch geheugen terugkeert naar Suriname.” Tjien Fooh gaf aan dat Suriname er blij mee is. “Het is een uniek project.” Voor zover ik weet is Nederland het enige land dat archieven uit het koloniale verleden teruggeeft aan de voormalige kolonie.”
| Nationaal Archief Suriname Sinds 2010 is het Nationaal Archief Suriname (NAS) gehuisvest in een nieuw modern pand. Het karakteristieke lichtblauwe gebouw is van ver al te zien. En dat geldt ook voor de ontwikkeling die de organisatie heeft doorgemaakt. In niets doet deze nog lijken op de situatie van voor 2010. Met een open, ruime en lichte entree is direct duidelijk dat het archief zich openstelt voor haar bezoekers. De laatste jaren zijn de activiteiten van de organisatie dan ook gericht op het betrekken van de Surinaamse bevolking bij haar eigen verleden. Zo zijn er veel rondleidingen en presentaties voor jong en oud. Het NAS investeert ook gericht in de ontwikkeling van haar medewerkers. in februari en maart vond het opleidingstraject Preservation and Access of digital and digitized documentary heritage plaats met behulp van UNESCO en GO opleidingen. Daarnaast coördineert de organisatie de opleidingen voor de medewerkers DIV van de Surinaamse ministeries. op dit moment volgen bijna 70 cursisten de DIV1- opleiding (staat gelijk aan de SOD-I) en is een DIV2- traject ter verdieping van kennis en vaardigheden in voorbereiding. Meer weten over het NAS? Bekijk de website www.nationaalarchief.sr of volg ze via Facebook (/nationaalarchiefsuriname).  Foto: nationaalarchief.sr |
Hoe het begon
Alle aanwezigen waren het eens over het belang van dit project en de waarde ervan. Toch is het niet allemaal zonder slag of stoot tot stad gekomen. Rita Tjien Fooh keek in haar presentatie terug op het begin. Of in ieder geval… toen het voor haar begon.
Tijdens haar studie Archivistiek bezocht zij het Nationaal Archief in Den Haag. Uiteraard ook om de Surinaamse archieven te bekijken. Bij de eerste aanblik was zij ervan overtuigd dat deze archieven terug naar huis moesten. Vol vuur deelt ze haar gedachten met de aanwezigen: “Ik wilde het liefst alles direct meenemen naar Suriname!”
Haar studiebegeleider van destijds zag het gebeuren en waarschuwde dat ze niet met deze documenten in haar tas naar huis kon gaan.
Uit deze anekdote van 2002 blijkt de urgentie die destijds leefde in Suriname. Nu vijftien jaar later en een nieuw archief gebouw verder, is dan eindelijk de overdracht, die in 2009 officieel startte, voltooid.
Maar daarmee stopt het niet. Tjien Fooh geeft aan dat de volgende uitdaging van het Nationaal Archief Suriname ligt bij het interesseren van het publiek in het geheugen van Suriname.
Ook de samenwerking met Nederland gaat verder. Er is immers sprake van gedeeld erfgoed. Ook buiten het Nationaal Archief is er nog veel Surinaams materiaal aanwezig. Tjien Fooh: “We hebben veel geleerd van dit project en dat willen we gebruiken voor de toekomst, waarbij we op basis van gelijkwaardigheid projecten rond ons gedeelde erfgoed willen starten.”
Miljoenen scans
In 2009 vroeg Suriname het archief terug. Er kwamen afspraken over een nieuw te bouwen modern Nationaal Archief in Paramaribo. Het personeel volgde opleidingen, terwijl het Nationaal Archief druk bezig was met het digitaliseren van de stukken. Op deze manier is het archief gedurende het project altijd toegankelijk gebleven voor onderzoek.
Al in 2010, bij de opening van het Archief, kwamen de eerste stukken aan in Suriname. En vanaf 4 april 2017 is archief in Suriname weer compleet.
Met het project Teruggave Archieven Suriname heeft het Nationaal Archief 800 meter Surinaams archief gedigitaliseerd. De ruim 5,5 miljoen scans zijn via gahetna.nl voor iedereen beschikbaar. De oudste stukken in het archief zijn van 1662. Toen werd begonnen met het Doop-, Trouw- en Begrafenisarchief.
Tot 1916 werd het archief in Suriname bewaard, maar het klimaat in het land was verre van ideaal voor de oude papieren. Ongedierte, vocht en schimmel tastten het archief steeds verder aan. Daarom bracht Nederland het over naar het Nationaal Archief in Den Haag.
Eric.Kokke@goopleidingen.nl, Eric Kokke is redactielid van Od.
