Stel je voor. Jouw gemeente besluit om een groot nieuw project in de wijk te starten. Een project waar jij jarenlang dagelijks last van hebt vanwege bouwwerkzaamheden, of omdat de gemeente een groot financieel risico loopt. Dan wil je niet alleen weten wat er besloten wordt, maar ook waarom. Of jouw belangen daarin worden meegenomen. Of en welke onderzoeken gedaan zijn. Wat de risico’s zijn. Wie lobbyen voor en tegen het project. Dat helpt om het bestuur te controleren, dat helpt om draagvlak te creëren en dat kan bijzondere samenwerkingen opleveren die het project verbeteren. Te vaak moet er nog hard gevochten worden voor serieus inzicht in wat de overheid doet, terwijl het zo logisch zou moeten zijn om dat te krijgen.
Om ervoor te zorgen dat er meer actieve openbaarmaking van publieke informatie komt, heb ik samen met Linda Voortman van GroenLinks het initiatiefvoorstel Wet open overheid ingediend bij de Tweede Kamer. Deze wet moet de Wet openbaarheid van bestuur gaan vervangen en het openbaarheidsregime in Nederland brengen naar de standaarden voor de 21e eeuw.
Voor de democratische rechtsstaat Democratie staat of valt bij gratie van een goed geïnformeerd publiek. Alleen als het de middelen heeft zich goed te informeren, kan weloverwogen een stem worden uitgebracht. Daarvoor is het nodig dat de overheid openheid van zaken geeft. Kiezers moeten niet alleen via hun gekozen vertegenwoordigers invloed kunnen uitoefenen. Zij moeten zelf ook een macht kunnen zijn. Een belangrijke rol daarin is weggelegd voor journalisten en belangengroepen. Zij verzamelen informatie, doen onderzoek en presenteren informatie over maatschappelijke thema’s. Daarmee leveren zij een basis voor die controle en tegenmacht. Een rol die steeds belangrijker wordt vanwege de beperkte middelen van het parlement ten opzichte van de regering. En, na alle decentralisaties, zeker ook voor de gemeenteraad ten opzichte van het college van burgemeester en wethouders. Democratische controle is hoognodig!
Voor het individu Niet alleen voor mensen als geheel, als samenleving, ook voor het individu is openbaarmaking van belang. Rechten zoals de vrijheid van meningsuiting en het kiesrecht kunnen alleen tot volledige bloei komen, wanneer een mening zonder beperkingen gevormd kan worden. Verder brengt het een risico van machtsmisbruik met zich mee, wanneer een overheid wel alles over een persoon mag weten, maar die persoon niets over de overheid. Actieve openbaarmaking helpt een persoon dan om zijn relatie met de overheid weer terug in balans te brengen.
Voor het bestuur De grootste tegenstand van openbaarmaking van publieke informatie is vaak te vinden bij de overheid. Toch zijn het juist de overheid en semi-publieke instellingen die veel kunnen winnen bij openbaarmaking. Op meerdere vlakken zelfs. Controle door burgers, bedrijven enzovoorts helpt om corruptie en machtsmisbruik te voorkomen of snel op te sporen. En vroegtijdige openbaarmaking van nieuw of voorgenomen beleid levert nuttige feedback op voor het verbeteren van regelgeving en het vergroten van het maatschappelijk draagvlak ervoor. Daarbij weten 16 miljoen Nederlanders altijd meer dan enkele ambtenaren op een ministerie.
Voor economische, culturele en wetenschappelijke ontwikkeling Niet alleen bestuurlijk en individueel zijn er voordelen te behalen, een open overheid bevordert ook de economie, de culturele sector en de wetenschap! Overheden bezitten grote hoeveelheid data, archieven en laten veel onderzoek verrichten. Wanneer data vrijelijk voor hergebruik beschikbaar zijn, kunnen bedrijven en onderzoekers daarop voortbouwen. Een innoverend idee komt dan weer een stap dichterbij. En de grote hoeveelheid data van het CBS zijn potentiële goudmijnen voor culturele en sociale onderzoekers. En waarom zou die niet beschikbaar mogen zijn, de informatie is immers met publiek geld vergaard.
Actief – maar niet naïef Uiteraard staat openbaarmaking niet op zichzelf. Er kunnen gerechtvaardigde andere belangen zijn die verhinderen dat een document, of een deel daarvan, openbaar wordt. Artikel 10 van de Grondwet en artikel 8 EVRM moeten gerespecteerd te worden. Zo is en blijft de bescherming van bijzondere persoonsgegevens een absolute weigeringsgrond. Uiteraard behalve wanneer openbaarmaking kennelijk geen inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer. Ook de persoonlijke levenssfeer moet beschermd zijn en blijven, via een relatieve uitzonderingsgrond. Het belang van openbaarmaking wordt in elke concrete casus afgewogen tegen het belang van de gevraagde gegevens over die personen. Als de betrokken persoon toestemming geeft voor publicatie is de afweging gemakkelijk, anders zal er een goed gemotiveerd besluit genomen moeten worden.
En nu vooruit! Vele redenen dus om een omslag in denken te maken. Van gunst naar plicht. Van last naar lust. De huidige openbaarheidswet hangt nog in de gedachtegang van de vorige eeuw, het fundament is zwak. Laten we dat verstevigen. Laten we met de Wet open overheid een nieuwe standaard zetten voor de Nederlandse overheid en de semipublieke instellingen. Laten we Nederland vooruit helpen. Voor de democratische rechtsstaat. Voor het individu. Voor het bestuur. Voor economische, culturele en maatschappelijke ontwikkelingen.
Wij gebruiken cookies om onze website en onze service te optimaliseren.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een website of over verschillende websites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
