Informatiebeleid in de nieuwe collegeprogramma’s

Een kleine overtreding. Het spel wordt even stilgelegd. Twee spelers worden gewisseld. De trainer schreeuwt zijn spelers nog wat nieuwe instructies toe. Het fluitsignaal klinkt, het spel wordt hervat. De ambitieuze 17-jarige invaller maakt meteen zijn eerste doelpunt. Zo kan het gaan in een voetbalwedstrijd. En zo gaat het ook in de politiek: een spelhervatting biedt kansen en die worden liefst meteen verzilverd.

Een kleine overtreding. Het spel wordt even stilgelegd. Twee spelers worden gewisseld. De trainer schreeuwt zijn spelers nog wat nieuwe instructies toe. Het fluitsignaal klinkt, het spel wordt hervat. De ambitieuze 17-jarige invaller maakt meteen zijn eerste doelpunt. Zo kan het gaan in een voetbalwedstrijd. En zo gaat het ook in de politiek: een spelhervatting biedt kansen en die worden liefst meteen verzilverd.

College Tour
Op 14 maart zijn er raadsverkiezingen. Je merkt nu al dat het spel tijdelijk wordt stilgelegd. Netelige kwesties worden over de verkiezingen heen getild. De begroting voor 2014 bevat weinig nieuws: daar gaat straks immers een nieuw college over. Een nieuw college dat aan de slag gaat met een nieuw programma, en daar zo snel mogelijk mee wil scoren. Plaatselijke afdelingsbesturen denken al na over inhoud en tactiek. Welke thema’s zullen de nieuwe collegeprogramma’s domineren?
Om daar zicht op te krijgen organiseerde de VNG in september en oktober een viertal ‘College Tour’-bijeenkomsten. Discussies met zo’n vijftig (toekomstige) portefeuillehouders uit alle delen van het land, uit grote en kleine gemeenten. Toegespitst op de vraag, hoe we de kansen die de informatiesamenleving biedt, doeltreffend kunnen benutten voor de ontwikkeling van een economisch en maatschappelijk gezonde participatiesamenleving.

Kansen
De kansen van de informatiesamenleving werden goed gezien. Niemand die twijfelde aan het belang van informatievoorziening. Informatie is in overvloed voorhanden. Het college – of van een van de portefeuillehouders – moet aanwijsbaar verantwoordelijk zijn voor de informatiehuishouding van de gemeente. Betrouwbare informatie moet tijdig beschikbaar zijn voor inwoners en bedrijven, voor de processen van de gemeente en voor de maatschappelijke partners waar de gemeente, in ketenverband, mee samenwerkt. De toegang tot informatie moet veilig zijn geregeld, met inachtneming van de privacy van de inwoners. Zo is informatievoorziening van belang voor álle beleidsportefeuilles. Bij de collegeonderhandelingen mag informatievoorziening niet als restpost worden toebedeeld aan de portefeuillehouder ‘Dienstverlening’, of aan de gemeentesecretaris, als onderdeel van de bedrijfsvoering. Er moet duidelijke politieke en bestuurlijke verantwoordelijkheid voor worden genomen. Verscheidene deelnemers aan de College Tour wezen op de maatschappelijke roep om grotere transparantie. Er is betere informatie nodig om de uitvoering van het collegeprogramma voor de raad inzichtelijk te maken en te verantwoorden. Zo kan de raad haar controlerende taak beter uitoefenen. Die taak is met de Wet reviltalisering generiek toezicht, belangrijk uitgebreid.

Informatievoorziening is dus voor álle beleidsportefeuilles belangrijk, maar enkele beleidsterreinen sprongen er in de College Tour toch wel uit, zoals de jeugdzorg, de algemeen maatschappelijke zorg, welzijn, sociale werkvoorziening en vitalisering van binnensteden en dorpskernen. Verder bleek er grote behoefte te bestaan aan beleidsinformatie die uit eigen bronnen, maar ook uit de bronnen van maatschappelijke partners, wetenschappelijke instellingen en zorgverzekeraars, ontgonnen kan worden. En liefst op kaarten geprojecteerd moet worden. Om dat te kunnen moet betrouwbare en gedetailleerde (sociaal-)geografische informatie beschikbaar zijn.

Informatiekwaliteit en veiligheid
De komende jaren zijn of komen alle essentiële basisvoorzieningen beschikbaar, waarmee het beter mogelijk wordt politieke en bestuurlijke ambities te verwezenlijken. De Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) wordt gemoderniseerd, uitgaande van de Basisregistratie Personen. De overige basisregistraties en de stelselvoorzieningen als DigiKoppeling, DigiMelding en DigiLevering zijn of komen beschikbaar, evenals vernieuwde identificatie- en autorisatievoorzieningen zoals e-Herkenning en DigiD. In het collegeprogramma voor 2014-2018 zal geborgd moeten zijn dat de gemeente deze en andere voorzieningen implementeert en de beleids- en uitvoeringsprocessen daar ook werkelijk gebruik van maken. Daarbij moet aan eisen van kwaliteit en veiligheid worden voldaan. Ook dat zal in een goed collegeprogramma terug te vinden zijn. Het gaat in algemene zin om:

• voldoen aan wettelijke voorschriften zoals de Algemene wet bestuursrecht, de Wet openbaarheid van bestuur en de Wet bescherming persoonsgegevens, met de daaruit voortkomende Richtsnoeren van het College bescherming persoonsgegevens;
• werken vanuit het burgerperspectief, volgens de Burger Service Code;
• toepassen van verplichte open standaarden van het College Standaardisatie en volgen van de uitgangspunten en standaarden van de Gemeentelijke Model Architectuur (GEMMA) en de daarop gebaseerde Baseline Informatiehuishouding Gemeenten;
• toepassen van de Baseline Informatieveiligheid Gemeenten en aansluiting bij de Informatiebeveiligingsdienst;
• voldoen aan de eisen die in verschillende audits worden gesteld, zoals in de DigiD-assessments.

In ons vakgebied gaat het daarenboven en in het bijzonder om

• voldoen aan de Kritische Prestatie Indicatoren.

Continuïteit
De programma’s waarmee de nieuwe colleges het komende voorjaar aan de slag gaan, hebben te maken met de ambities die de colleges in de komende collegeperiode willen verwezenlijken en met de daarvoor noodzakelijke inzet van middelen, waaronder het middel ‘informatie’. Deelnemers aan de College Tour benadrukten het belang van continuïteit. Het is belangrijk dat al lopende landelijke programma’s op dit gebied, zoals iNUP, modernisering GBA en Operatie NUP, en eigen programma’s als digitalisering en zaakgericht werken, worden voortgezet en afgerond. Afspraken die in deze kaders zijn gemaakt moeten tijdig in een overdrachtsdossier worden vastgelegd en worden meegegeven naar de onderhandelingen over het nieuwe programma.
Anders kunnen we straks, bij de grote spelhervatting, voor onaangename verrassingen komen te staan.

kees.duijvelaar@vng.nl, Kees Duijvelaar is redactielid Od.