Beeld PxHere/Mohamed Hassan
Nederlandse organisaties zijn nog onvoldoende voorbereid op de naleving van de Europese AI Act. Dat blijkt uit een benchmarkonderzoek van adviesbureau Highberg onder 70 publieke en private organisaties. De AI Act, die op 1 augustus 2024 van kracht werd, introduceert een risicogebaseerde aanpak voor kunstmatige intelligentie binnen de Europese Unie en stelt strenge eisen op het gebied van transparantie, risicobeheer en compliance.
Uit het onderzoek blijkt dat bij 57 procent van de organisaties nog geen duidelijke verantwoordelijke is aangewezen voor AI-compliance. In veel gevallen is de verantwoordelijkheid verspreid over meerdere afdelingen, zoals juridische zaken, IT of compliance. Vaak nemen bestaande functies, zoals Functionarissen Gegevensbescherming (FG’s), Chief Information Security Officers (CISO’s) of projectmanagers deze taak erbij, wat zorgt voor onduidelijkheid en versnippering.
Ondanks de uitdagingen maakt 95 procent van de organisaties al gebruik van AI, en in 50 procent van de gevallen wordt AI zelfs als strategisch belangrijk beschouwd. Vooral in sectoren als informatie- en communicatietechnologie (58 procent), specialistische zakelijke dienstverlening (40%) en financiële dienstverlening (37 procent) is AI al breed ingeburgerd. Grotere bedrijven zetten AI vaker in dan kleinere, blijkt uit cijfers van het CBS.
De implementatie van de AI Act roept bij veel organisaties nog vragen op, met name over de definitie van AI en de beoordeling van zogenaamde hoog-risico systemen. Slechts 15% van de respondenten heeft een volledige inventarisatie gemaakt van dergelijke systemen. Veel organisaties ervaren onduidelijkheid over de criteria voor deze classificatie en de reikwijdte van de regelgeving.
Het onderzoek laat verder zien dat organisaties vooral informatie inwinnen via onlinebronnen en documentatie (36 procent). Slechts 17,5 procent raadpleegt juridisch advies. De grootste knelpunten zijn het gebrek aan inhoudelijke capaciteit (bijna 50 procent) en specialistische kennis (36 procent). Budget speelt een minder grote rol (14 procent).
Training, opleiding en praktische ondersteuning bij de implementatie worden als belangrijkste behoeften genoemd. Daarnaast zijn er veel vragen over risicomanagement, impactassessments en transparantie, die bij bijna de helft van de organisaties nog onvoldoende zijn ingericht.
Volgens Highberg biedt de AI Act organisaties niet alleen een juridische verplichting, maar ook een kans om AI op een verantwoorde manier in te zetten. Het onderzoek onderstreept dat verdere professionalisering en centrale aansturing noodzakelijk zijn om aan de wetgeving te voldoen én de strategische voordelen van AI optimaal te benutten.
Het volledige rapport is beschikbaar via: Highberg.com/nl/insights/benchmark-ai-act.
