Beeld: Shutterstock
Hoe beïnvloedt artificiële intelligentie (AI) het werk van de beleidsambtenaar? Die vraag stond centraal tijdens twee praktijkgerichte sessies van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Deze AI Experience werd geïnitieerd door de directie AI van het ministerie en bood beleidsmedewerkers de kans om in een veilige Microsoft 365-omgeving1 zélf de AI-tool Copilot uit te proberen. Het resultaat? Een realistisch, hoopvol en soms kritisch beeld van AI als “digitale collega”.
De ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) gaan razendsnel. Dagelijks verschijnen er nieuwe toepassingen die taken vereenvoudigen, versnellen of zelfs overnemen. Voor beleidsmakers roept dat vragen op. Hoe blijft de publieke sector bij? En wat betekent dit voor de ambtelijke professionaliteit? Het ministerie van Justitie en Veiligheid nam daarom het initiatief om beleidsmedewerkers de technologie zelf te laten ervaren. Om die reden organiseerde het ministerie een AI Experience voor beleidsmedewerkers. In deze leeromgeving stonden inspiratie, informatie en experiment centraal – met als doel: leren hoe AI het beleidsproces kan versterken, en tegelijkertijd zicht krijgen op de randvoorwaarden voor verantwoord gebruik. Geen abstracte lezingen of rapporten, maar twee interactieve workshops met demonstraties, casussen en ruimte voor reflectie. Doel: inzicht krijgen in de kansen en grenzen van AI binnen het beleidsproces – van beleidsanalyse tot rapportages, van vergadernotities tot stakeholderoverzicht.
Van inspiratie tot implementatie
De AI Experience was opgebouwd in twee delen. In de eerste workshop draaide alles om inspiratie: deelnemers kregen AI-tools gedemonstreerd en dachten gezamenlijk na over de toepasbaarheid ervan binnen hun dagelijkse werkzaamheden. Onderwerpen als vergaderen, overleggen, schrijven, analyseren en besluitvorming kwamen aan bod. In de tweede workshop gingen deelnemers zelf aan de slag met AI binnen hun Microsoft 365-omgeving, inclusief een custom copilot die speciaal was ingericht voor de Experience. In twee casussen – uitgewerkt vanuit de eerste workshop – ontdekten zij hands-on wat AI nu al kan, en waar de grenzen liggen. De gebruikte data bestonden uit JenV-rapporten over jeugdbescherming. Daarmee werd het experiment direct gekoppeld aan de beleidspraktijk.
Wanneer werkt AI (nog) niet?
Deelnemers ontdekten al snel dat AI niet op alle vlakken een succes is. Brainstormen met AI – bijvoorbeeld via digitale sticky notes – leverde weinig vernieuwends op. Er ontbrak context, nuance en menselijke interactie. De creatieve dynamiek tussen collega’s bleek lastig te vervangen. Ook bij besluitvorming was men voorzichtig. AI kan argumenten rubriceren of notulen opstellen, maar de afweging zelf is en blijft mensenwerk. Formele besluitvorming is bovendien juridisch strak geregeld; daarbinnen is weinig ruimte voor autonome AI. Een ander aandachtspunt was stakeholdermanagement. AI kan belanghebbenden in kaart brengen, maar het onderhouden van relaties vraagt om sensitiviteit, timing en vertrouwen – zaken waarin technologie nog tekortschiet.
*Dit artikel verscheen in Od 46: Kunstmatige intelligentie. Verder lezen? Meld je dan hier aan voor een abonnement of vraag een gratis presentexemplaar op.
