Artifical intelligence (AI) is volgens de laatste KNVI-bundel een belangrijke digitale technologie met grote impact op onze maatschappij. In Multidisciplinaire aspecten van artificial intelligence brengen Natascha van Duuren en Victor de Pous een divers aantal benaderingen bij elkaar.
Het KNVI-bestuur spreekt zelfs de verwachting uit dat de bundel bijdraagt aan de verdere ontwikkeling van het vakgebied van professionals. Hierbij staat zowel de kennisvoorsprong van Nederland over het realiseren van AI-algoritmen alsook de transparantie in het gebruik van deze algoritme centraal.
Achterstand in omscholen
De bundel kent een twintigtal artikelen met verschillende invalshoeken omtrent kunstmatige intelligentie. Wat meteen opvalt is de schijnbare willekeurige indeling van de artikelen. Het eerste artikel focust zich logischerwijs op het fenomeen zelf: wat is AI? Maar daarna lijken de redacteuren enige ordening van onderwerpen los te hebben gelaten: toepassing van AI in de rechtspraak, zorg, onderwijs en het bedrijfsleven zijn door elkaar in de bundel geplaatst. Wel kent ieder artikel een duidelijke indeling: een kort voorwoord, een kernboodschap, conclusie (of afsluiting) en attentie punten (belangrijke aandachtspunten). Het boek belicht het belang van AI voor onze maatschappij, maar er zijn ook randvoorwaarden: zo wordt in “Regulering in perspectief” aangegeven dat kunstmatige intelligentie grote maatschappelijke en economische gevolgen heeft. Regulering vanuit de overheid en maatschappij is noodzakelijk. Ook is AI niet zomaar toepasbaar. Nederland kampt namelijk met een achterstand in het omscholen en bijscholen van personeel. In “Nieuwe vaardigheden” worden overheden, bedrijven en opleidingsinstituten opgeroepen een opleidingsstrategie op te stellen en budgetten vrij te geven om mee te kunnen komen in ontwikkeling en implementatie van AI.
Informatiebeheer
Kansen voor AI zijn er genoeg, volgens de bundel. Wat te denken van toepassing in de zorg (verschuiving van therapie naar preventie), marketing (minder mensen nodig, doeltreffender marketing), rechtspraak (toepassing van een roborechter?) en recruitment (inzicht in de waarde van human capital). Ook zoomt de bundel in op de governance met betrekking tot AI (ook rekening houden met individuele mensenrechten), auditing (voor de validatie van AI-algortimen is de juiste expertise noodzakelijk) en aansprakelijkheid (de Nederlandse wet kent geen aansprakelijkheidsbepaling voor schade door AI). Wat opvalt is het ontbreken van toepasbaarheid van AI in bijvoorbeeld het informatiebeheer (specifiek bij overheden). Wat zou AI kunnen betekenen voor het kunnen vinden van informatie (op meerdere opslaglocaties) en het uiteindelijke beheer (met bewaring, overbrenging en vernietiging)? Hier heeft de bundel geen antwoord op.
Bottleneck
Wordt het doel van de redacteurs en het KNVI-bestuur behaald met deze bundel? Gedeeltelijk. Zo biedt Multidisciplinaire aspecten van artificial intelligence inderdaad een reeks aan verschillende invalshoeken op het onderwerp. Er mist echter soms duidelijke samenhang en sommige artikelen zijn qua woordgebruik soms lastig leesbaar (met name de juridische onderwerpen). Met name dit laatste punt lijkt een bottleneck, want willen we multidisciplinair de discussie kunnen voeren, dan moeten we op z’n minst elkaars beleving van AI kunnen begrijpen.
N. van Duuren en V. de Pous (red.), Multidisciplinaire aspecten van artifical intelligence (deLex, 2020).
Tekst Bart Hekkert
