Sinds 1 oktober 2022 zijn Bert Bouwmeester (Coevorden) en Peter de Baat (Montferland) Woo-ambassadeurs vanuit de VNG. Als voormalig burgemeester, wethouder en raadslid zijn ze bekend met politieke gevoeligheden rondom openheid en transparantie. Zij zien het als hun taak om in gesprek te gaan met bestuurders en politici over de Woo. Dan gaat het over waar kansen liggen, waar het schuurt en hoe daarmee om te gaan.
De Wet open overheid is nu ruim een jaar in werking getreden. Wat is jullie belangrijkste boodschap aan bestuurders bij gemeenten?
Bouwmeester: ‘De Woo beschrijft dat ieder recht heeft op toegang tot publieke informatie, zonder belang te hoeven stellen en behoudens wettelijke beperkingen. Hiermee ontstaat een recht vergelijkbaar met wat we al zien bij andere kerntaken van de overheid. Denk aan: ieder heeft recht op een uitkering, ieder heeft recht op een vergunning of op een subsidie. Onze stelling is dan ook dat de Woo het openbaren van informatie tot een kerntaak van de overheid maakt.’
De Baat: ‘En, zoals voor alle kerntaken, daar richten overheidsorganisaties hun werkprocessen op in. Dat is een behoorlijk karwei. De Woo is immers niet nieuw, het passieve gedeelte zoals de Woo dat omschrijft kwam al voor in de Wet openbaarheid van bestuur’ (Wob, red.). Dan is het eigenlijk beschamend dat de overheid deze kerntaak al zeker 40 jaar onvoldoende uitvoert. Tegelijkertijd moeten we realistisch zijn. Nu de Woo tevens aanzienlijk meer vraagt op het gebied van actieve openbaarmaking, is invoering van de Woo een zaak van lange adem.’
Wat komen jullie tegen in jullie gesprekken?
De Baat: ‘Een belangrijk doel voor ons als ambassadeurs is het faciliteren en ondersteunen bij “het goede gesprek” over openheid en transparantie. Hier is nog veel behoefte aan verbinding. Hoe stel je vast in hoeverre transparantie een gedeelde waarde is in jouw gemeente? En hoe vertaal je dat naar de kerntaak van het openbaar maken en naar de praktijk van alledag? We komen bijvoorbeeld tegen dat de Woo de praktijk van het omgaan met informatie tussen bestuurders, politici en ambtenaren onderling verandert. In menige gemeente worstelt men enigszins daarmee. We horen in de praktijk dat bestuurders zich soms belemmerd voelen in hun onderlinge communicatie. Bijvoorbeeld, wanneer zich een ingewikkelde situatie voordoet, of je moet als bestuurder snel ergens op reageren, stuur je al snel even een appje. Maar deze app-berichten zijn opvraagbaar en kunnen dan weer verkeerd uitgelegd worden. In de huidige tijden van polarisatie, onheuse bejegening en bedreiging is dat laatste voor menig bestuurders wel heel spannend.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit Od 29: 1 jaar Woo. Lees hier verder
