ACOI is aanjager van openbaarheid

Het is de missie van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) om te werken aan een democratie waaraan iedereen actief kan deelnemen en waarin iedereen kan volgen wat de overheid doet. Dat betekent dat men toegang moet hebben tot de informatie die de overheid heeft. Het college wil aanjager zijn van die openbaarheid. Een gesprek met coördinerend adviseur Anne Maartje Douqué en en senior adviseur Jelle Clemens.

De taken van het ACOI zijn bepaald door de Wet open overheid, legt Anne Maartje Douqué uit. ‘Het college adviseert, gevraagd en ongevraagd, aan de regering en het parlement over openbaarheid en goed beheer van overheidsinformatie. Daarnaast bemiddelt het college over de manier waarop een overheidsorganisatie een verzoek om openbaarmaking van informatie behandelt, voor journalisten, wetenschappers en anderen met een beroepsmatig belang.’

‘Bij de uitvoering van zijn taken werkt het college onafhankelijk, deskundig en gebaseerd op een open verbinding met de samenleving,’ aldus Douqué. ‘Het college laat zich daarom informeren door alle betrokkenen: bestuurders en ambtenaren, journalisten en wetenschappers, belangengroepen, bedrijven en burgers. Overigens gaat het in het werk van het ACOI niet alleen om de Woo, maar ook bijzondere bepalingen over openbaarmaking in andere wetten met een afwijkend openbaarheidsregime. Verder raakt het onderwerpen die te maken hebben met informatiehuishouding, waaronder de duurzame toegankelijkheid van informatie.’

Weegschaal
Hoe hanteert het ACOI de Wet open overheid en de Archiefwet bij het geven van adviezen en bij het bemiddelen van klachten? Jelle Clemens: ‘Bij advisering en bemiddeling vindt het ACOI het belangrijk om de geest van de Woo tot leven te brengen. De Woo bevat dan ook bepalingen die het bestuursorgaan voor een groot deel naar eigen inzicht vorm kan geven, denk aan het behulpzaam zijn bij het preciseren van een Woo-verzoek, het dejuridiseren door de Contactpersoon Woo of het invulling geven aan de actieve openbaarmaking. Dit geldt in zekere zin ook voor de kaders die de Archiefwet stelt.’

‘Het uitgangspunt is dat overheidsinformatie openbaar is,’ gaat Clemens verder. ‘De overheid werkt immers in opdracht van en voor de burger. Uiteraard zijn er uitzonderingen op dit uitgangspunt. Soms wegen de belangen van bijvoorbeeld individuele burgers, bedrijven of de overheid zelf zwaarder dan het belang van de openbaarheid. Dit kun je visualiseren met een weegschaal. Het startpunt van de weegschaal is altijd dat er gewicht ligt in het bakje van de openbaarheid. Het andere bakje met de uitzonderingen is bij het startpunt leeg. De weegschaal staat dus standaard op openbaarheid. Alleen als een uitzondering uit de Woo zwaar genoeg weegt om de weegschaal de andere kant op te doen slaan, mag de informatie niet openbaar worden gemaakt. 

Meerjarenplan
Zoals gezegd, raakt het werk van het ACOI aan onderwerpen die te maken hebben met informatiehuishouding van de overheid. Welke rol speelt het college daarbij? Douqué: ‘De minister van BZK is de verantwoordelijke bewindspersoon voor het opstellen van een meerjarenplan voor de verbetering van de digitale informatiehuishouding. Hij of zij stuurt het meerjarenplan naar de Staten-Generaal. Dat gebeurt in overeenstemming met de minister van OCW wegens zijn of haar verantwoordelijkheid voor de archiefwetgeving, die kaders en normen stelt voor informatiebeheer. Welbeschouwd gaat het om een meerjarenplan over de wijze waarop bestuursorganen hun digitale overheidsinformatie duurzaam toegankelijk maken. Het ACOI adviseert de minister periodiek over aanpassing van het meerjarenplan en rapporteert in zijn advies in elk geval over de stand van de informatiehuishouding in het bestuur, de voortgang van de uitvoering van het meerjarenplan en de toegang tot de publieke informatie.’

Wat is de praktische meerwaarde van het ACOI voor informatieprofessionals die werkzaam zijn bij de overheid? Clemens: ‘Het ACOI wil in een open verbinding staan met de samenleving en bestuursorganen. Wij zijn benaderbaar, staan open voor signalen en proberen via bestaande netwerken of koepelorganisaties de informatieprofessionals bij de overheid te betrekken bij onze werkzaamheden. We staan voor grote uitdagingen op het gebied van de toegang tot overheidsinformatie en de informatiehuishouding en samenwerking is daarbij van groot belang.’

*Vakblad Od organiseert in samenwerking met GO opleidingen, KNVI en RDDI op 9 mei de tweede editie van de Od Kennissessie: Woo, waar staan we naar een jaar? Inschrijven kan hier.