Beeld Pexels
Tekst Geert-Jan van Bussel en Hans van Bommel
Geert Jan van Bussel is information strategist & evangelist en Hans van Bommel is solution architect en oprichter van ArQiver
De toeslagenaffaire is nog niet voorbij of de malaise van de WIA buitelt eroverheen. De chaos bij de overheid groeit zo uit tot ongekende proporties waardoor de democratie verder onder druk komt te staan. Niet door het gewoonlijke en bijbehorende politiek gekonkel in de Tweede Kamer, maar omdat het ambtelijk apparaat zich naar binnen heeft gekeerd en het contact met burgers en bedrijven heeft verloren, uitzonderingen daargelaten.
Dus worden de oude systemen en bestaande technieken gebruikt om de problemen aan te pakken. In een zoektocht naar oplossingen lijkt geld niet het probleem: er zijn miljarden uitgegeven zonder resultaat. Maar over de echte aanpak van de toeslagenaffaire is nooit goed nagedacht. Welke feiten, middelen of regelingen waren nodig voor effectieve actie? Waarom werden toeslagen eigenlijk stopgezet bij vermeende fraude? Is het probleem überhaupt oplosbaar? Handmatige informatieverzameling zonder bruikbaarheid voor gedupeerden, medewerkers, belangenbehartigers en machines om intelligent over regelingen heen te redeneren, leveren geen resultaten op.
Technologieën van 20 jaar geleden, toen state-of-the-art, werken echt niet meer en alleen nieuwe middelen, nieuwe techniek inzetten, is het recept voor een volgende affaire. Techniek zonder een goed concept en een heldere architectuur geeft slechts een illusie van hoop. De status quo hindert de oplossing omdat de communicatie al in de basis is verstoord. Het is onbeheersbaar complex geworden. De oplossing ligt in openheid, we moeten als overheid anders leren denken: transparant zijn en fouten erkennen.
Waarheid is contextgebonden
Iedereen ziet het fout gaan, maar een visie op hoe het beter kan, heeft de overheid niet of slechts zeer beperkt. Het is tijd voor structurele maatregelen die de overheid en samenleving beschermen tegen systeemfouten: de overheid kan niet meer de waarheid in pacht hebben. Feiten kunnen niet eenzijdig door de overheid worden vastgesteld; ze bestaan pas als meerdere belanghebbenden ze erkennen. Waarheid is contextgebonden en moet nauwkeurig worden vastgesteld, vooral bij fraude. Zonder gelijke toegang tot informatie voor alle betrokkenen kunnen maatschappelijke problemen niet effectief worden afgehandeld.
Dit begint met een hernieuwd informatiefundament. Binnen de overheid bestaat natuurlijk het initiatief Open op Orde. Dat loopt al enige tijd, maar de resultaten buiten de overheid zijn nauwelijks merkbaar en binnen de overheid blijft de voortgang discutabel. De overheid moet ook leren zelf de wetgeving te respecteren, net zoals we verwachten van de burgers. Rechten op gelijke toegang, privacy en bescherming tegen cyberdreigingen en fraude zijn essentieel, maar zonder gelijke informatiepositie kunnen deze rechten niet worden gegarandeerd.
*Dit is het eerste deel van een artikel uit Od 39: Kwaliteitsawards. Verder lezen? Meld je dan hier aan voor een abonnement of vraag een gratis presentexemplaar op.
