16 april 2018

Het einde van de HMDI

image for Het einde van de HMDI image

Een neerwaartse spiraal in studentenaantal met als gevolg dat kosten van accreditatie en uitvoering van de opleiding niet meer rendabel waren. Het betekende het einde van de hbo-opleiding Management Documentaire Informatievoorziening (HMDI).

Aandacht voor theorie én vaardigheden
De opleiding HDMI, tot en met 2012 een zelfstandige stichting, na 2012 uitgevoerd door SOD-opleidingen BV, sloeg een brug tussen theorie en praktijk. Logischerwijs waren de studenten tevens vakgenoten op het gebied van de (documentaire) informatievoorziening.

Een neerwaartse spiraal in studentenaantal met als gevolg dat kosten van accreditatie en uitvoering van de opleiding niet meer rendabel waren. Het betekende het einde van de hbo-opleiding Management Documentaire Informatievoorziening (HMDI).

Aandacht voor theorie én vaardigheden
De opleiding HDMI, tot en met 2012 een zelfstandige stichting, na 2012 uitgevoerd door SOD-opleidingen BV, sloeg een brug tussen theorie en praktijk. Logischerwijs waren de studenten tevens vakgenoten op het gebied van de (documentaire) informatievoorziening.

In een korte film op YouTube wordt het verschil met bijvoorbeeld SOD I aangegeven: waar de laatste vooral gericht is op operationele handelingen, was bij de HMDI meer aandacht voor strategische en tactische vaardigheden.1
Wat is bij de studenten van toen bijgebleven als het gaat om opgedane kennis en competenties?

Diny Maasbach volgde de opleiding in de periode 2008- 2012 en is momenteel teamleider Digitale Informatievoorziening bij de Gemeente Buren. Zij geeft aan dat ze veel theoretische kennis heeft opgedaan op het gebied van record management en ontsluitingstechnieken. Daarnaast was er aandacht voor theoretische achtergrondkennis met betrekking tot organisatiekunde en procesmanagement. Zelf geeft zij aan: “De belangrijkste ervaring voor mij was het volgen van een opleiding met mensen die ook werkzaam zijn in het vakgebied. Daarvan heb ik het meest geleerd.”
Een voordeel van de opleiding was de directe toepasbaarheid van de opgedane kennis in de praktijk. Daarbij kon iedere student voor zichzelf die competenties ontwikkelen die nodig waren voor het goed kunnen uitoefenen van de eigen functie. “Qua competenties heb ik [mij] het meest [kunnen ontwikkelen] op het gebied van adviesvaardigheden, communicatie en analyseren,” aldus Maasbach.

Leo van Luxemburg, student in de periode 2004-2008 en tegenwoordig werkzaam als senior medewerker Historisch Archief ANWB, beaamt de mogelijkheden om de eigen competenties te ontwikkelen. De HMDI bereidde de student volgens Van Luxemburg voor op het voorbereiden op allerlei ontwikkelingen in het vakgebied van de informatiehuishouding: “Iets goed op papier te zetten, te presenteren en hierover met alle lagen van een organisatie in gesprek te kunnen gaan.” Communiceren doe je met oog voor wie je voor je hebt en wat je doel is. Dit was een groot leerpunt van de opleiding.

Hoe leiden we nieuwe informatieprofessionals op?
Hoewel er tegenwoordig nog steeds cursussen voor de informatieprofessional op hbo-niveau worden gegeven, ontbreekt het nu aan een meerjarige hbo-opleiding in de documentaire informatievoorziening. Kunnen de vele traineeships bij commerciële partijen als Doxis, Springprofessionals (voorheen Ajilon TTP) en Becis in dit gat springen? Hoe moeten nieuwe medewerkers worden opgeleid volgens Maasbach en Van Luxemburg?

Maasbach: “Volgens mij zijn er meerdere trajecten mogelijk. Ik zie meerwaarde in de combinatie opleiding volgen/ ervaring opdoen. Momenteel worden diverse traineeships Informatiemanagement aangeboden. Hiermee hebben wij ook ervaringen opgedaan in onze organisatie, met wisselend succes.” Op de vraag of traineeships voldoende in staat zijn nieuwe mensen inhoudelijk op te leiden voor het vakgebied, twijfelt Maasbach: “De resultaten [ofwel: hoe goed zijn nieuwe medewerkers in het vakgebied getraind – auteur] zijn mijns inziens heel erg afhankelijk van de inzet en betrokkenheid van de trainee.” Van Luxemburg herkent zich in dit beeld: “Traineeships zie ik vooral als mogelijkheid het vak in de praktijk te toetsen en te ondergaan. Maar er is zeker behoefte aan een hbo-opleiding.”

Van Luxemburg benadrukt dat een goede opleiding documentaire informatievoorziening belangrijk is, omdat de focus in veel organisaties richting de ICT helt: “In organisaties is de ICT te veel leidend in plaats van alleen ondersteunend en ontbreekt de vakinhoudelijke schakel tussen de gebruiker, de hulpmiddelen en de koppeling aan de werkprocessen.”

(Documentaire) informatievoorziening in de toekomst
Hoe zien de HMDI-alumni de toekomst van het vakgebied? Verschuift bijvoorbeeld de focus van meer specialiseren binnen het werkveld naar meer belang bij generieke kennis en vaardigheden?

“Ik denk dat je niet zonder generieke basiskennis kunt. Daarnaast zullen er specialismen ontstaan en nodig blijven met betrekking tot bijvoorbeeld informatieveiligheid, digitale duurzaamheid en big data,’ aldus Maasbach.
Van Luxemburg benadrukt dat zowel specialisten als generalisten nodig zijn voor een informatievoorziening die aansluit bij behoefte en wetgeving: “Informatie opslaan kan iedereen, het ontsluiten en op de juiste wijze beheren en beschikbaar stellen is iets minder makkelijk. In feite is er ruim toekomst voor het vakgebied: er zijn genoeg problemen op te lossen en liever nog te voorkomen. Het beheer van informatie wordt maar al te vaak onderschat, mede door de gedachte dat je alles toch wel terugvindt. Dan ontstaat er dus een soort Google waarbij je je maar moet afvragen of je wel krijgt wat je eigenlijk zoekt en tussen het steeds groter aantal hits uiteindelijk door de bomen het bos niet meer ziet. Het via een trechter laten lopen van gegevens zodat het gevraagde extract ontstaat, dat is de kunst en dat is een vakgebied!”

Hoe nu verder?
Het einde van de HMDI-opleiding roept vragen op over het ‘hoe nu verder’ van opleiding en werkveld. De wereld van de informatievoorziening staat niet stil en vraagt om goed opgeleide mensen. Traineeships proberen in deze behoefte te voorzien, maar zijn zij voldoende in staat om de juiste inhoudelijk kennis over te brengen? Zowel Diny Maasbach als Leo van Luxemburg zijn van mening dat toekomstige informatie professionals goed dienen te worden opgeleid met zowel aandacht voor specialismen als generalistische kennis. Zoals Van Luxemburg terecht opmerkt: “Het beheer van informatie wordt maar al te vaak onderschat.” Heeft het werkveld van de (documentaire) informatievoorziening bij de overheid straks nog voldoende mensen in huis die kunnen nadenken en handelen op strategisch en tactisch niveau? Denk mee en deel uw inzichten met collega’s via Od!

Bart.Hekkert@nationaalarchief.nl, Bart Hekkert is redactielid van Od


Noot

1 De film, nog online bij het schrijven van dit artikel (maart 2018), is te vinden op YouTube onder de titel ‘HMDI; de bachelor opleiding voor de informatieprofessional’.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *