17 november 2016

Informatiebeheer op zijn kop

image for Informatiebeheer op zijn kop image

De blockchain is een database die een cumulatief overzicht aan gegevens bijhoudt, waarin de gegevens zelf beschermd zijn tegen manipulatie en waarin de gebruikers gezamenlijk toezien op het beheer van de data. Feitelijk kun je de blockchain zien als een digitale keten waarin diverse partijen kunnen samenwerken en met elkaar een centraal grootboek beheren. Het eigenaarschap van informatie verandert daarmee van administraties in de organisaties zelf in eigen systemen naar een groter geheel van gedeeld beheerde informatie, waarvan alle betrokken samen eigenaar zijn.

De blockchain is een database die een cumulatief overzicht aan gegevens bijhoudt, waarin de gegevens zelf beschermd zijn tegen manipulatie en waarin de gebruikers gezamenlijk toezien op het beheer van de data. Feitelijk kun je de blockchain zien als een digitale keten waarin diverse partijen kunnen samenwerken en met elkaar een centraal grootboek beheren. Het eigenaarschap van informatie verandert daarmee van administraties in de organisaties zelf in eigen systemen naar een groter geheel van gedeeld beheerde informatie, waarvan alle betrokken samen eigenaar zijn.

Tijdstempel
De onderlinge transacties van de blockchain binnen het peer-to-peer netwerk van de aangesloten partijen in een keten, gevuld met onderling gedeelde ‘big data’, worden gecontroleerd door iedereen. Er is geen trusted third party die de transacties registreert en een oogje in het zeil houdt. Alle aangesloten partijen houden zelf de wijzigingen in de gaten, waardoor misbruik snel wordt afgestraft.
Vervalsingen van gegevens is in de blockchain onmogelijk door het gebruik hashes; een unieke code (of ‘tijdstempel’) die de verschillenden gegevensblokken met elkaar verbindt en tevens dient als controlemiddel van de gegevens. Als er maar één bit in een document verandert, wordt ook de hash compleet anders. Elke wijziging op een zeker moment is dus meetbaar; ook als iemand onbevoegd is een wijziging aan te brengen maar dit wel doet, kunnen alle betrokkenen in de blockchain deze wijziging zien. In een soort audit trail wordt bijgehouden welke wijzigingen zijn aangebracht, bijvoorbeeld in een contract. Eenzijdige mutaties vallen dus altijd op bij alle betrokken partijen.

Mogelijkheden
Behalve in contracten kan de blockchain ook worden ingezet voor digital rights management van digitale mediaproducten. De blockchain biedt, behalve mogelijkheden voor financiële transacties en contractbeheer, ook nieuwe kansen voor digitale afhandeling van juryrechtspraak in de VS. Via hoor en wederhoor kunnen de verschillende juryleden volgens het blockchain-platform tot een gezamenlijke uitspraak komen.
Ook in andere domeinen wordt nagedacht over de mogelijkheden van de blockchain, zoals de controle van de leeftijd bij jongeren die drank willen kopen, de afwikkeling van het proces van een gestolen fiets of zoals bij de eenheid Sport en Bos van de Gemeente Amsterdam die een koppeling maakte tussen de stadspas en een sportabonnement voor de jeugd in gezinnen met lage inkomens.

Gamechanger
Een ander voorbeeld van toekomstmuziek met blockchain is een drankautomaat die zelf bijhoudt welke dranken er bijbesteld moet worden, en vervolgens bij de leverancier zelf nieuwe voorraad bestelt. Alle transacties worden via de blockchain opgeslagen en zijn voor alle betrokken in te zien. De blockchain zorgt ook voor meer openheid en minder dubbele opslag van gegevens. Het Internet of Things, waar zo’n drankautomaat dan deel van uit gaat maken, is maar een van de vele mogelijkheden als straks nog meer apparaten op internet zijn aangesloten, van lantaarnpalen tot afvalcontainers. Dat zou nog wel eens de grootste gamechanger kunnen worden voor de blockchain-technologie.
Dat de opslag van gegevens niet meer in eigen systemen van de organisatie plaatsvindt, maar in een gedeeld netwerk waarin de samenwerkende partijen een consensus hebben gemaakt over het gebruik van die data, zorgt ook voor een andere rol van de informatieprofessional in dit geheel. Hij of zij is niet meer puur de beheerder van de gegevens van de eigen organisatie, maar medebeheerder van de gegevens van de keten als geheel.

Kansen en bedreigingen
Behalve het eerder genoemde voorbeeld van Sport en Bos van de Gemeente Amsterdam zijn er tal van andere toepassingen te bedenken voor de blockchain in gemeenteland. Alle processtappen van het aanvragen, beoordelen, toekennen tot en met de betaling van een vergunning zouden heel goed in een blockchain geregeld kunnen worden, waarbij er transparantie is in het hele proces voor alle betrokkenen, en de gegevens zowel voor de burger, verschillende gemeentediensten en eventuele andere partijen toegankelijk zijn. Iets anders wat je heel goed in een blockchain zou kunnen organiseren is de subsidieverstrekking en alle data- en geldstromen die hiermee gepaard gaan, vanaf aanvraag tot en met verantwoording.
Kansen te over, maar er zijn ook bedreigingen. Zo is niet de nationale wetgeving het grootste probleem, maar de wisselende wetgeving per land met het oog op internationale keten samenwerking via een blockchain. Er zijn stemmen opgegaan om de blockchain voor verkiezingen in te zetten, maar – wanneer dit digitaal gebeurt – kan de anonimiteit van een stem niet worden gewaarborgd. In de blokchain is immers elke transactie voor iedereen te zien. Hoewel het voordelen biedt om data gezamenlijk te beheren, schuilt er ook een risico in als je niet meer helemaal zelf eigenaar van de data bent die opgeslagen zijn in de blockchain. Want de gegevens zijn dan van en voor iedereen die tot de keten behoort.

Topje van de ijsberg
Transparantie, openheid, betere en snellere samenwerking, versnelling en versimpeling van processen en procesdata, gezamenlijk gegevensbeheer. De blockchaintechniek lijkt toch vooral nieuwe kansen en mogelijkheden te bieden waarvan nog maar het topje van de ijsberg zichtbaar is.

B.de.Goede@amsterdam.nl, Bastiaan de Goede is medewerker informatie- en documentbeheer bij de gemeente Amsterdam.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *