Op 20 november jongstleden heeft de Nederlandse AI Coalitie (verder NL AIC) een manifest aangeboden aan de staatssecretaris van EZK. In dit manifest wordt voortgebouwd op het Europese Framework for Trustworthy AI en wordt een oproep gedaan voor een zinvolle en verantwoorde toepassing van AI.
De NL AIC is een publiek-privaat samenwerkingsverband waarbij overheid, bedrijfsleven, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties zich inzetten om AI-ontwikkelingen in Nederland te versnellen en AI-initiatieven in Nederland met elkaar te verbinden. Het NL AIC kent een divers deelnemersveld. Zo zijn diverse start-ups, commerciële bedrijven, ziekenhuizen, opleidingscentra, bibliotheken en techreuzen betrokken. Het NL AIC streeft een verantwoorde AI na waarin de mens centraal staat en niet winst en macht. Om een mensgerichte AI kracht bij te zetten heeft NL AIC een manifest geschreven. Derhalve de ondertitel van het manifest: een oproep voor zinvolle verantwoorde toepassingen.
Het manifest
Na een korte inleiding wordt het ethisch gebruik van AI vanuit diverse invalshoeken bekeken en wordt vervolgd met 7 aanbevelingen. Duidelijk wordt dat AI een steeds groter wordende impact heeft op onze samenleving. Het NL AIC onderscheidt drie niveaus van impact van AI op onze samenleving: op individueel niveau (het gebruik van zoekmachines), sociaal niveau (adaptief lesmateriaal) en maatschappelijk niveau (predictive policing). Volgens het NL AIC draait het uiteindelijk om het ontstaan van nieuwe verbindingen van de mens met AI op alle niveaus. De cruciale vraag is dus niet of AI de mens wel mag vervangen, maar hoe we de mens en AI op een goede manier kunnen verbinden en met elkaar laten samenwerken.
Maatschappelijk debat
Als we naar het maatschappelijk debat kijken over AI dan is er duidelijk een aantal bekende ethische kernthema’s te onderscheiden als eerlijkheid en rechtvaardigheid, aansprakelijkheid, transparantie en uitlegbaarheid en veiligheid van de systemen en is de mens vaardig genoeg om met AI-systemen om te gaan. Maar ook inclusie (hoe waarborgen we participatie en diversiteit in onze samenleving?) en welzijn (hoe ontwikkelen we AI die een positieve bijdrage levert aan het floreren van de gehele samenleving?) zijn belangrijke thema’s die volgens het NL AIC ruimte verdienen in het debat.
Samenspel
Het gaat erom het samenspel tussen AI, data, mens en maatschappij op een goede manier te begeleiden, en in een participatief proces te zoeken naar zinvolle en verantwoorde toepassingen. Dit moet leiden tot een ethiek “van binnenuit” en niet alleen “van bui- tenaf’”. Om dit te bereiken heeft het NL AIC zeven aanbevelingen geformuleerd (zie https://nlaic. com/wp-content/uploads/2020/11/ Manifest-Mensgerichte-Artificiele-In- telligentie_November-2020.pdf). De NL AIC nodigt de lezer uit deze aanbevelingen onder de loep te nemen. NL AIC: ‘Omdat AI een nieuw interdisciplinair innovatie- domein is, dat ons dagelijks leven, zorgen, leren en werken in de samenleving ingrijpend zal veranderen, willen wij als Nederlanders graag zelf bepalen vanuit welke Nederlandse cultuur en waarden we willen omgaan met AI-ontwikkelingen en dit vraagt om een brede maatschappelijke dialoog.’ Dit is een wens die ik met volle overtuiging deel want de invloed van AI is al ingrijpend genoeg.
Tekst Edwin Driessen
