Jeroen Jonkers (46) is weer op het nest teruggekeerd. Van 1998 tot en met 2004 was hij redacteur van Od. Maar van een echt afscheid is het nooit gekomen: Jonkers schrijft nog altijd bijdragen voor het vakblad. Op 1 december 2016 heeft hij het stokje overgenomen van hoofdredacteur Gert-Jan de Graaf (58).
“Od gaat me zeer aan het hart en na negen jaar hoofdredacteurschap heb ik me afgevraagd wie mij het best kon opvolgen,” zegt De Graaf. “Jeroen is iemand die over veel energie en optimisme beschikt. Dat komt goed van pas, want vakbladen hebben het niet makkelijk.”
Jeroen Jonkers (46) is weer op het nest teruggekeerd. Van 1998 tot en met 2004 was hij redacteur van Od. Maar van een echt afscheid is het nooit gekomen: Jonkers schrijft nog altijd bijdragen voor het vakblad. Op 1 december 2016 heeft hij het stokje overgenomen van hoofdredacteur Gert-Jan de Graaf (58).
“Od gaat me zeer aan het hart en na negen jaar hoofdredacteurschap heb ik me afgevraagd wie mij het best kon opvolgen,” zegt De Graaf. “Jeroen is iemand die over veel energie en optimisme beschikt. Dat komt goed van pas, want vakbladen hebben het niet makkelijk.”
“En ons vakgebied in het bijzonder – informatiebeheer bij de overheid –”, zo gaat De Graaf verder, “heeft het moeilijk. Er is een flinke drive nodig om als vakbroeders de komende jaren een nieuwe positie te veroveren. Een vakblad kan daarbij een belangrijke rol spelen.”
 Gert-Jan de Graaf (l) en Jeroen Jonkers. Foto: Ronald de Nijs |
Midden in het vakgebied
Hoofdredacteur en redacteuren van Od staan met de voeten in de klei; ze zijn altijd werkzaam in het vakgebied. “Dat is de kracht van Od: iedereen brengt vanuit zijn of haar eigen praktijkervaring en netwerk ideeën in,” zegt Jonkers. Hij heeft jarenlang op departementen gewerkt als leiding gevende op het gebied van informatievoorziening, vervolgens ging hij vijf jaar aan de slag bij een adviesbureau en eind 2011 koos hij ervoor verder te gaan als zelfstandig adviseur en interim-manager op het gebied van digitaal werken binnen de overheid.
De Graaf voegt eraan toe dat de hoofdredacteur onder andere tot taak heeft ervoor te waken dat de redactie zo pluriform mogelijk is samengesteld: iemand uit de gemeente, provincie, ministerie, advieswereld… . “Dat zorgt voor verschillende invalshoeken in het blad.” De scheidend hoofdredacteur is zelf directeur van Regionaal Archief Tilburg en hoofd ad interim van het Stadsmuseum Tilburg. Daarnaast werkt hij als partner bij Dino4, een adviesbureau op het gebied van informatievoorziening.
Round table
Bij zijn aantreden als hoofdredacteur stelde De Graaf zich in 2007 als doel van Od “een professioneel magazine te maken dat iedereen in het vak zo goed mogelijk informeert over alle ontwikkelingen.” “In de loop der jaren is het blad zakelijker geworden, meer gericht op informatieverschaffing en met minder ‘gezelligheid’ erin. Voorbij is de tijd dat er werd geschreven over ‘geanimeerde borrels’ en ‘smakelijke kroketten’ als er werd teruggekeken op congressen.”
“Ons vakgebied is jarenlang heel intern gericht geweest, en dat geldt ook voor de mensen die erin werkten. Men keek in de DIV-wereld alleen naar elkaar in plaats van naar wat er om hen heen gebeurde. Dat is niet goed,” zegt De Graaf. “Vanuit het blad proberen we daarom elke keer ontwikkelingen te benoemen die buiten ons vakgebied vallen, maar wel voor ons werk relevant zijn.”
Om deze reden heeft De Graaf de round table in het leven geroepen: een rondetafelgesprek met professionals die veelal niet uit het Od-vakgebied komen. Deze gesprekspartners leveren tevens verdiepende achtergrondartikelen aan over onderwerpen als informatiearchitectuur en het spanningsveld tussen open data en privacy. “Het is een succesvol concept dat inmiddels zo’n zes jaar loopt,” aldus De Graaf.
Diverse taak
“Het traditionele DIV-veld was ooit het zogenaamde voorportaal van het archief,” zegt De Graaf. “Dat is nu wel veranderd: het werk is veel meer de richting opgegaan van de informatie- en kenniskant van het vakgebied. De taken van onze lezers, veelal verantwoordelijk voor de informatievoorziening bij overheden en aan overheid gelieerde organisaties, zijn heel divers geworden. Enerzijds heb je mensen die kaders stellen, systemen implementeren, processen inrichten. Anderzijds heb je een groep die zich bezighoudt met de organisatiekant, denk aan werkprocessen, het koppelen van informatie aan die processen en de informatiehuishouding zo inrichten dat die processen goed verlopen.”
“Het werk is meer kaderstellend,” benadrukt De Graaf. “Het gaat eerder om kwaliteitsbewaking dan om uitvoerend werk. Dat uitvoerende werk wordt steeds meer door de eindgebruikers zelf gedaan. Kortom, het is heel anders dan voorheen: in het verleden hadden DIV’ers nauwelijks contact met de eindgebruiker.”
Einde van de DIV-medewerker?
In jaargang 2016 van Od schreef Jonkers een artikel met als titel ‘Het einde van de medewerker DIV’. “Ja, ik zie dat de functie van de traditionele medewerker DIV langzaam uitsterft,” zegt Jonkers. “Met name het uitvoerende werk verandert of verdwijnt zelfs – geheel in lijn van wat Gert- Jan de Graaf vertelde.” Jonkers hoopt niet dat de – provocerende – titel voor onrust onder de lezers van Od heeft gezorgd. “Sterker nog, ik hoop dat de gemiddelde lezer al heeft ingezien dat de wereld aan het veranderen is. En dat hij of zij inmiddels een slag heeft gemaakt. Zo niet, dan is mijn artikel hopelijk het laatste zetje daartoe.”
Waar blijven de vrouwen? In het 71-jarig bestaan van het vakblad heeft er altijd een man aan het roer gestaan. De Graaf: “Als je kijkt wie er nu talentvol in ons vak zijn, dan zijn dat veelal jonge hoogopgeleide vrouwen. Toch heb ik altijd veel moeite moeten doen om vrouwelijke redacteuren aan te trekken. Het blijft een belangrijk aandachtspunt.”
| Waar blijven de vrouwen? In het 71-jarig bestaan van het vakblad heeft er altijd een man aan het roer gestaan. De Graaf: “Als je kijkt wie er nu talentvol in ons vak zijn, dan zijn dat veelal jonge hoogopgeleide vrouwen. Toch heb ik altijd veel moeite moeten doen om vrouwelijke redacteuren aan te trekken. Het blijft een belangrijk aandachtspunt.” |
Allerlei processen in de DIV-wereld worden gedigitaliseerd, maar daarmee wordt volgens Jonkers het werk nog niet anders ingericht. “Het papierproces wordt enkel en alleen digitaal gemaakt. Als overheid kun je daar niet echt een slag mee maken. Daarnaast zie ik managers die ervan uitgaan dat een aantal fte wegbezuinigen bij een DIV-afdeling en het digitaliseren van werkzaamheden voldoende is.”
Functioneel beheer
Jonkers ziet het DIV-werk opschuiven richting functioneel beheer. “Denk aan gebruikersondersteuning, procesherontwerp en ondersteuning daarbij, het stellen van kaders en een recordmanagementfunctie. Als we kunnen meebeslissen over de waardering en selectie van documenten en daar iets voor kunnen inregelen, of hoe we – als leidinggevende – kunnen sturen op de kwaliteit van de informatievoorziening, dan is er beslist een toekomst voor ons vakgebied.”
Toch ziet Jonkers nog te weinig mensen die willen of durven doorpakken. “Het is ook best bedreigend: het gaat om posities en werkzaamheden van mensen; niet iedereen zal het aanspreken om te veranderen. Daarnaast is er de vraag in hoeverre de organisatie zelf die veranderingsslag durft te maken.”
In de wandelgangen hoorde Jonkers dat zijn bovengenoemde artikel verschillende managers ‘de ogen heeft geopend’. En ook blijkt een aantal lezers het stuk als ‘confronterend’ te hebben ervaren. Jonkers: “Ik zou bijna zeggen: perfect. Laat deze groep er vooral op reageren in ons blad en zo de discussie aangaan.”
| Hoe komt Od tot stand? Het vakblad Od, dat hier voor u ligt, is een co-productie van de Sdu en de KNVI-afdeling SOD (voorheen de Vereniging SOD). Beide partijen zijn voor 50% eigenaar van het vakblad. De verantwoordelijkheid voor de inhoud is in handen van een onafhankelijke redactie. Deze redactie bestaat uit een voorzitter, Jeroen Jonkers, en zes redactieleden. De redactie benadert schrijvers om bijdragen aan te leveren. Daarbij streeft de redactie naar een zo groot mogelijke diversiteit van schrijvers en onderwerpen. De redactie beoordeelt de binnengekomen artikelen op relevantie voor de lezers en het vakgebied, en op leesbaarheid. Bij goedkeuring volgt uiteraard plaatsing in Od. Ook een keer een artikel aanleveren? Mail naar i.d.bock@sdu.nl. |
Verbindingen maken
Jonkers wil met blad én site ‘zoveel mogelijk verbindingen maken tussen alles wat er rondloopt op het gebied van informatie beheer’. Hij heeft als doel ook de mensen te bereiken die niet vanuit de SOD-opleiding het vakgebied zijn binnengekomen en zo Od standaard hebben meegekregen.
De round table blijft – Jonkers vindt het een prachtig middel om verhalen te vertellen. “Maar het is nu nog te veel een feestje van de Od-redactie, totdat we het in artikelvorm aan de buitenwereld presenteren. Liever zou ik zo’n gesprek met professionals in het openbaar willen doen, bijvoorbeeld op het KNVI Jaarcongres. Ik wil veel meer contact leggen met de groep waar we het als blad voor doen. We maken als redactie mooie stukken die we nog te weinig delen.”
cjdenijs@gmail.com, Ronald de Nijs is eindredacteur van IP | vakblad voor informatieprofessionals
