Alle deelnemers hadden vooraf hun visie neergeschreven in beknopte artikelen, waarmee deze editie van Od bijna geheel gevuld is. Tijdens de Round Table kreeg iedere auteur de gelegenheid zijn ideeën naar voren te brengen en te reageren op de ideeën van anderen. Het werd een levendige bijeenkomst, waarvan hier een korte impressie gegeven wordt.
Alle deelnemers hadden vooraf hun visie neergeschreven in beknopte artikelen, waarmee deze editie van Od bijna geheel gevuld is. Tijdens de Round Table kreeg iedere auteur de gelegenheid zijn ideeën naar voren te brengen en te reageren op de ideeën van anderen. Het werd een levendige bijeenkomst, waarvan hier een korte impressie gegeven wordt.
Duidelijker profiel
Na de aftrap, waarbij werd afgesproken dat iedereen vooral op ieder moment mocht inhaken op wat te berde gebracht werd, bijt Veerle Ultee het spits af. Veerle ziet een behoefte in veel organisaties aan ondersteuning. Dat geldt niet alleen hulp bij het vinden en toegankelijk maken van informatie (de traditionele DIV-vaardigheden) maar ook, als nieuw element, hulp bij het digitaal werken. Er zijn organisaties waar men werkt met digi-buddies die collega’s helpen. Dat is een mooie kans voor DIV, al zij daarbij aangetekend dat het met de digivaardigheden van veel DIV’ers bedroevend gesteld is. Er valt dus nog veel te ontwikkelen!
Jack Karelse voert op dat de profilering van DIV’ers alle aandacht moet krijgen. DIV’ers moeten proactief worden en naar voren treden, aanwezig zijn en actief de organisatie ondersteunen. Wie zijn kansen niet grijpt, zal zijn positie verliezen. Anthony Fokker reageert hierop door te stellen dat het grijpen van die rol niet moet afhangen van individuen, maar een zaak is voor de gehele beroepsgroep.
Ook Erwin la Roi legt het accent op doorontwikkeling van de informatieprofessional. Hij ziet eveneens een trend richting een duidelijker profiel binnen de organisatie: meer zichtbaar en vooral meer gericht op het helpen van collega’s, in plaats van de interne gerichtheid die we nu nogal eens waarnemen. Hierbij moet de informatieprofessional dus op zoek gaan naar zijn toegevoegde waarde voor de organisatie. Die zal niet op ieder gebied even groot zijn, bijvoorbeeld financiële gegevens zijn dikwijls al keurig beheerd; daar voeg je niets toe, dus bemoei je je daar dan ook niet mee, is Erwins boodschap.
Sterk worden in technologie
Vervolgens wijst Neeltje Kuipers op de enorme veranderingen die de technologie brengt. In het bijzonder het verschijnsel big data (door velen, inclusief mijzelf, getipt als dé trend 2014) en quantified self. De explosieve toename van data zorgt voor een ware paradigmaverschuiving. Wellicht weet over een paar jaar de kamer waarin we ons bevinden meer over ons dan we zelf weten. Data nemen enorm toe en opslagmogelijkheden evenzo. Er komt daardoor steeds meer behoefte aan ordening, om niet ten onder te gaan aan de hoeveelheid. Dit is bij uitstek de deskundigheid van de DIV’er. Neeltje krijgt op dit punt veel bijval. Bijna alle aanwezigen zien kansen voor het vakgebied als deze expertise volledig wordt benut. Het bedenken van samenhang en leggen van nieuwe verbindingen tussen data zal een veelgevraagde expertise worden.
Tom de Munck, die zichzelf als een beetje vreemde eend in de bijt ziet (hij studeert nog) wijst erop dat de technologie gebruikstoepassingen geeft die tot voor kort ondenkbaar waren. Voor alles en nog wat worden apps ontwikkeld. En dat heeft tot gevolg dat de burgers in de samenleving op dit gebied ook veeleisender worden: zij verwachten voor ieder probleem dat ze tegenkomen een app.
Anthony Fokker wil graag aandacht voor het probleem dat door de snel toenemende samenwerking van organisaties in ketens de informatievoorziening onbeheersbaar dreigt te worden. Wat hem betreft is hier iets aan doen een prioriteit voor 2014. Het gaat hierbij niet zozeer om de techniek, want daaraan wordt voldoende aandacht (en geld) besteed. Maar wat achter blijft zijn de juridische en informatorische aspecten. Afspraken over semantiek zijn steeds noodzakelijker naarmate meerdere organisaties hun eigen systemen (en dus hun eigen data met eigen ordeningen) technisch aan elkaar knopen. Anthony krijgt bijval over zijn probleem, maar over zijn oplossing (meer centraal regelen) klinken ook terughoudende geluiden.
Ivo Zandhuis vindt dat het hoog tijd wordt dat in de erfgoedsector eens de omslag wordt gemaakt van analoog naar digitaal. Hij wijst op instellingen die vijftien klassieke (lees: papieren) medewerkers hebben en één moderne (lees: digitale). Deze verhouding moet fundamenteel omgedraaid, anders blijft de sector ook in de toekomst achter de feiten aanlopen, met als risico dat de achterstand niet meer ingehaald kan worden. Ten slotte biedt het slim aan elkaar verbinden van digitale gegevens allerlei nieuwe gebruiksmogelijkheden, kijk maar naar de koppeling tussen geo-informatie en documenten.
Privacybescherming
Een nog onderbelicht aspect in de waaier van nieuwe technologische mogelijkheden wordt naar voren gebracht door Maarten Louman. Hij wijst op de schaduwzijde van al die data: iedereen staat in honderdduizenden databases zonder het zelf te weten. Door steeds meer verbindingen te leggen is er van de privacy van burgers praktisch niets meer over. De recente gebeurtenissen rond de Amerikaans veiligheidsdiensten vormen een actuele illustratie. Maarten ziet als trend verhoogde aandacht voor de privacy. Naar zijn visie zou het onwrikbare uitgangspunt moeten zijn dat iedereen eigenaar is van zijn eigen gegevens. Hij kan die gegevens beschikbaar stellen aan anderen, maar heeft altijd het recht (en de mogelijkheid) die toestemming in te trekken. Uiteraard zijn bijzonder ingewikkelde en veelomvattende afsprakenstelsels nodig om een dergelijke situatie te bereiken. DIV zou een rol kunnen spelen bij het bewaken van die afspraken. De noodzaak van privacybescherming wordt door alle aanwezigen onderschreven. Vele zijn evenwel sceptisch als het gaat over mogelijkheden om dit te realiseren. Is het al niet te ver, vragen sommige zich af?
Marjolein Bryant ziet als trend voor 2014 het verdwijnen van het document. Data rond zaakgericht werken nemen de plaats van documenten in. De DIV’er kan hierbij zijn kennis over bewaren en vernietigen inbrengen, maar heeft weinig toegevoegde waarde meer als het gaat om het toegankelijk maken van data. Een levendige discussie omtrent dit punt eindigt onbeslist: sommigen zien de DIV’er als uitstervend vanwege het verdwijnen van documenten, terwijl anderen menen dat de expertise over ordening en ontsluiting juist in de tijd van toenemende hoeveelheden gegevens extra nuttig is.
Dé trend?
Zo ontstonden boeiende en soms gepassioneerde discussies deze middag. Het werd buitengewoon ingewikkeld om dé trend voor 2014 te ontwaren in de veelheid van zaken die ons wachten. Als er al een rode draad te ontdekken valt is het deze: de oude vertrouwde wereld is definitief voorbij en dat geldt ook voor de DIV’er die in die wereld bij de overheid een plaats had. Het gaat meer en meer over de betekenis van eenduidige gegevensvastlegging en -beschikbaarstelling via bijvoorbeeld apps (transparantie versus privacy), en in toenemende mate over digitale informatie over ketens binnen en buiten de organisatie (van big data naar ordening en selectie ten behoeve van quantified self) en volgens enkelen steeds minder over documenten en de ordening daarvan. Als de DIV’er wil overleven zal hij zich proactiever moeten opstellen (profileren en toegevoegde waarde bieden), sterk worden in technologie, een dienstbare positie innemen en zijn kennis over ordening aanbrengen in veelheid van gegevens aanwenden om ervoor te zorgen dat meer data ook leiden tot meer informatie.
Na de Round Table werden de discussies nog eens dunnetjes over gedaan tijdens een borrel. De redactie kijkt terug op alweer een zeer geslaagd event. Wij bedanken alle deelnemers voor hun inbreng en kunnen haast niet wachten tot de Round Table 2014.
Gertjan.degraaf@dino4.nl, Gert-Jan de Graaf hoofdredacteur Od.
aplat@hermes-am.nl, André Plat redactielid Od.
