|
Wat is open source? Het betekent dus niet per definitie dat de software gratis is. In enterprisecontentmanagement komen we open sourceapplicaties tegen in nagenoeg alle onderdelen, van documentmanagement tot webcontentmanagement en portals tot en met collaboration tools. Veelal in combinaties zoals in Alfresco (documentmanagement, collaboration tools en webcontentmanagement), maar ook in zelfstandige applicaties zoals Drupal (webcontentmanagement). De markt voor ECM-oplossingen zal volgens de marktonderzoekers van Gartner3 en Forrester4 de komende jaren gestaag groeien. Het marktaandeel van open source-producten was in 2008/2009 nog maar vijf procent. De komende jaren zal door de goede prijs/kwaliteitverhouding de omzet en het marktaandeel naar verwachting sterk stijgen. En zoals in het vorige artikel ook al vermeld, de rol van de overheid in deze met haar voorkeursbeleid voor niet platformafhankelijke applicaties, is daarin voor ontwikkelaars een grote stimulans om door te gaan met ontwikkelen. Toch zijn er ook organisaties die de voordelen (nog) niet inzien. Veelal is dat de danken aan interne politieke redenen, onwetendheid over de kwaliteit van de OSS-oplossingen of verwarring over licentiestructuren. Juist omdat open source niet allemaal hetzelfde is, wordt aangeraden toch minimaal stil te staan bij een aantal aandachtspunten die bij open source spelen5:
|
|
Voorbeelden van OSS ECM-producten Voorbeelden OS ECM-portals
Voorbeelden van OS ECM-applicaties
Voorbeelden OS-CMS
Community Open Source
Voorbeelden OS Enterprise search
Voorbeelden OS Social software
|
Type Licenties
Bij de aankoop van software van leveranciers met gesloten bronnen weet de organisatie precies wat mag en wat niet mag.
Daarnaast is heel duidelijk hoe de leverancier geld verdient, namelijk door de verkoop van licenties. Dat deze vervolgens op verschillende modellen gebaseerd kunnen zijn, in de zin van aantal gebruikers, aantal CPU’s die in de servers zitten of aantal bezoekers op pagina’s, wordt vooraf gedefinieerd en transparant gemaakt.
Bij open source ligt dit een stuk ingewikkelder. De licentiemodellen zijn sterk verschillend. Wat daar wel of niet mee mag, kan aanzienlijk verschillen. Bovendien is het soms niet duidelijk waarmee de open source-leverancier zijn brood verdient. Als het niet is via licenties, hoe dan wel? Aan beide aspecten wordt hierna aandacht besteed.
Er zijn ongeveer veertig verschillende open source-licenties elk met hun eigen regels en voorwaarden. Deze kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën:
- Free-for-all (‘vrijheid, blijheid’)-licenties: deze licenties stellen als enige eis dat de auteur(s) worden genoemd. Verder zijn er geen verplichtingen. Voorbeelden zijn de zogeheten BSD- en MIT-licenties. De Apache webserver wordt bijvoorbeeld onder een dergelijke licentie uitgebracht.
- Keep-open (‘openhouden’)-licenties: deze licenties eisen dat wijzigingen aan de software ook als open source worden gepubliceerd. Software waarin deze software wordt verwerkt, hoeft daarentegen niet als geheel als open source te worden uitgebracht. Linux-systeembibliotheken en de Firefox webbrowser worden onder dergelijke licenties aangeboden.
- Share-alike (‘samen delen’)-licenties: deze licenties eisen dat zowel wijzigingen als uitbreidingen als open source worden gepubliceerd. Het bekendste voorbeeld is de GPL die bijvoorbeeld van toepassing is op Linux.
Open source-projecten gebruiken licentievoorwaarden waaraan een organisatie zich moet houden als ze de software willen gebruiken. Meer dan de helft van alle open source software wordt aangeboden met een GNU General Public License (GPL) 2.0. De overige licenties die regelmatig voorkomen zijn GNU Lesser General Public License (LGPL) 2.1 en specifieke licenties voor Apache, Python, PHP, Mozilla. Zie voor de aantallen in procenten de tabel.
| Rank | License | % |
| 1 | GNU General Public License (GPL) 2.0 | 54.74 |
| 2 | GNU Lesser General Public License (LGPL) 2.1 | 10.33 |
| 3 | Artistic License (Perl) | 9.31 |
| 4 | BSD License 2.0 | 6.51 |
| 5 | GNU General Public License (GPL) 3.0 | 3.98 |
Meest gebruikte licenties bij open source-projecten.
Bron: Black Duck Software (http://www.blackducksoftware.com/oss)
GPL nader bestudeerd
GPL is veruit de meest gebruikte licentie binnen de open source-wereld. Om die reden is het aardig eens te kijken naar wat er op basis van die licentie zoal mag met de software. De GNU General Public License, of GPL, bestrijkt met name het recht op kopiëren, verspreiden en wijzigen van software. Het laat licentienemers vrij om te kopiëren, distribueren en letterlijke kopieën te maken van de broncode. Licentiehouders mogen de software wijzigen, maar daarbij is vereist dat de afgeleide werken ook voldoen aan de GPL. Met andere woorden, als je de software gebruikt en de licentie onderschrijft, verplicht je jezelf om ook na gebruik de toevoegingen aan de community ter beschikking te stellen tegen dezelfde voorwaarden. Meestal betekent dit dat in de aanpassing of uitbreiding duidelijk aangegeven dient te worden, welke software als basis is gebruikt waarop je bent gaan bouwen. Een vergoeding kan worden betaald voor distributie of voor de bescherming van de garantie. De Linux-kernel (alternatief voor Microsoft operating system) en verschillende Linux-distributies zijn voorbeelden van software vrijgegeven onder de GPL.
Businessmodellen
Hoe verdienen de ontwikkelaars hun geld? Het gangbare businessmodel voor OSS-producten is het bouwen van speciale features of het koppelen van stukken losse OSS-producten tot een nieuw pakket. Het bedrijf kan dan voor deze ontwikkelde nieuwe features/producten
a licenties gaan vragen,
b onderhoud gaan verlenen, en/of
c advies/ondersteuning gaan leveren bij de implementatie.
Daar kunnen aanzienlijke verdiensten mee gemoeid zijn, maar in de meeste gevallen nog altijd minder dan bij proprietary vendors (aanbieders van afgeschermde software).
Hoe zien de verdienmodellen er meestal uit?
De OSS-leveranciers willen een bestaan opbouwen met hun product(en) in de markt. Daarvoor is een zekere omzet nodig, zodat de medewerkers kunnen worden betaald en het ondernemersrisico voldoende gewaardeerd wordt. De markt voor OSS-producten kent maar liefst zes verschillende vormen van verdienmodellen, alle zijn varianten in een strategie om te verdienen aan de inspanningen:
A Ze maken en verkopen een OSS-product en berekenen een combinatie van licenties, productverbeteringen, onderhoud en support (Red Hat, Alfresco).
B Ze hanteren een duale licentieaanpak, waarbij de leverancier twee versies van zijn software aanbied: één als volledig via de OSI-definitie en een tweede als commerciële versie (MySQL).
C Anderen maken een verbetering op het OSS-kernproduct en houden sommige features uit de gratis versie; deze features worden vervolgens los verkocht.
D Weer andere leveranciers maken een eigen closed sourceproduct gebaseerd op een OSS-kernproduct (IBM Websphere met Apache).
E Consultancyleveranciers bieden planning, installatie, testen, verbeteringen, integratie en training aan voor een bepaald OSS-product.
F Tot slot zijn er leveranciers die leven van de advertentieruimte die ze verkopen op de sites waar de downloads van OSS te halen zijn.
OSS als the holy grail
Onlangs schreef de WinterGroup (Amerikaans marketingcommunicatie- en researchbureau) hierover het volgende: “The enterprise content management markets were at $ 3.4 billion in 2007 and are anticipated to triple to $ 9.3 billion by 2014. Revenue from the worldwide ECM market is anticipated to grow at 19 percent through 2010 in response to new analytics that permit improved decision-making. Open source ECM software systems represent a rapidly growing segment of this market and are widely expected to capture more market share from proprietary vendors such as Microsoft SharePoint.”
In toenemende mate zien we platforms als Alfresco, Drupal, WordPress en Media Wiki succesvol geïmplementeerd worden bij grote organisaties. Zij tonen daarmee aan dat het mogelijk is om enterprise applications van wereldklasse neer te zetten met een open source-ontwikkelcommunity en daarmee de competitie aan te kunnen gaan met gerenommeerde spelers in de markt.
Laat je niet afschrikken door een ondoorzichtige licentiestructuur of sterk uitgewerkte voorwaarden. Als je vaardige en creatieve ontwikkelaars of partners om je heen hebt, kun je veel mooie software (laten) bouwen voor relatief weinig geld.
Anja van der Lans MKM is werkzaam als consultant ECM bij VLC Enterprise Information Management.
| Rectificatie De in dit artikel getoonde voorbeelden zijn ook van toepassing bij het in Od 4 (blz. 4) opgenomen eerste artikel over dit onderwerp. |
1 Zie Od 64(2010)4.
2 Research report ‘the value of Open Source in the Content Management Landscape’, Rivetlogic, 2009.
3 Gartner information access report, 2008.
4 Forrester, ‘Topic Overview: Enterprise Content Management’, march, 2008.
5 http://ictrecht.nl/specialismen/factsheets/factsheet_opensource.pdf
