Open source software, ja of nee

Het eindresultaat telt

Het eindresultaat telt
Sommigen zien open source als een filosofie in de wereld van de informatietechnologie, ik bezie het als lekker praktisch dat we elkaar vrije toegang verlenen tot de bronnen van bijvoorbeeld software en samen ideeën kunnen verrijken. Mijn vriendenkring in mijn nozemperiode begin jaren zeventig van de vorige eeuw breidt uit en verspreidt ongebreideld allerlei ideeën, waar iemand wel weer iets van weet te maken. Toen al wisselde ik veel informatie uit, we verknipten De Kijk en gaven het aan diegenen die spreekbeurten voorbereidden; verrijkt kwam het knipselblad terug. Als nozem stond ik open voor gelijkgezinden en voor andersdenkenden; alles kon en mocht immers zolang je maar vooral samen beleefde wat er mogelijk was. Open voor alles en iedereen die maar wat aan mijn leven toevoegde. Beetje filosofisch inderdaad, maar open source is een term voor een systeem dat vrij beschikbaar is voor wie het wil gebruiken en eraan wil meewerken.
Zoals nu Wikipedia en zoals vroeger in mijn nozemperiode mijn knipselkrant voor vrienden. Er ontstaat verrijking door op voorafgaand werk verder te bouwen zonder dat auteursrechten beperkend werken. Boeken waarvan rechten zijn verlopen worden steeds vaker op internet geplaatst waardoor ze vrij bruikbaar zijn, evenals archieven die openbaarmaking volgens de eigenaren aankunnen. We zien ook in de wereld van e-learning dat er platforms ontstaan waarbij lessen worden samengesteld aan de hand van ieders input. Overheden experimenteren met het open planologisch ontwikkelen van gebieden, democratisch documenten samenstellen die de toekomst van een gebied gaan bepalen. Zelfs televisieprogramma’s kunnen via internet ontstaan doordat bronnen en doelen worden ingebracht en gebundeld. Open source als beweging ontstond in 1998 en het werd vaak dubbelzinnig geïnterpreteerd. ‘Je mag er alles aan toevoegen en gebruiken’ werd al snel verward met ‘je mag er alles van verspreiden’. De openbronbeweging zal ook in mijn werkwereld, van archivistiek tot inhoudelijk informatiemanagement, in de nabije toekomst verdere inspiratiebron blijken te zijn voor nog meer transparantie.
Belangrijk is het werken met open bestandsformaten die softwareveranderingen eenvoudig overleven, dit is voor de opslag en de uitwisseling van documenten in de toekomst van groot belang.
Voor de eindgebruiker van informatie leidt dit alles geleidelijk aan tot integrale beschikbaarheid van alle verlangde relevante informatie met betrekking tot het onderwerp waar men aan werkt. Een aanvraag voor een opstalverzekering kan zo snel en eenvoudig worden gematcht met alle planologische en verzekeringstechnische variabelen uit het verleden en heden. Ongeacht de bron waar het vandaan komt, het is het eindresultaat dat telt.

Ton van Bedaf, Achmea
ton.van.bedaf@achmea.nl

Open source/open standaarden bij de gemeente Overbetuwe
Eind 2009/begin 2010 heeft een hbo-student van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen als afstudeeropdracht een adviesrapport met een actieplan opgesteld, waarbij hij als opdracht had de toekomst van open source en open standaarden bij de gemeente Overbetuwe te onderzoeken.
Op basis van het adviesrapport zal beleid moeten worden opgesteld. Een van de belangrijkste punten daarbij is actiepunt één van NOiV (Nederland Open in Verbinding), het ‘pas toe of leg uit’-principe. Dat wil zeggen: “gebruik open standaarden, of kom met een zeer goed verhaal waarom dit niet mogelijk is.”
Is open source nog een redelijk ‘ver van mijn bed’-show, open standaarden wordt binnen onze gemeente bij inkoop- en aanbestedingstrajecten wel meegenomen. Dit komt voort uit het realisatieplan Informatievoorziening Overbetuwe 2008-2011, waarin wordt gerefereerd naar een eerder opgestelde lijst met open standaarden die de overheid in het kader van NOiV heeft opgesteld. Open standaarden worden toegepast binnen de gemeente Overbetuwe en meegenomen bij inkoop- en aanbestedingstrajecten op ICT-gebied. Hiermee zit onze gemeente op één lijn met de gedachte van het programmabureau NOiV. Bij het niet kiezen van een open standaard is nog onvoldoende in beleid vastgelegd waarom hiervan afgeweken wordt.

Open source komt ook steeds nadrukkelijk in beeld en wordt steeds opnieuw bediscussieerd. Ook dit is nog onvoldoende in beleid verankerd. Hierbij gelden een aantal aandachtspunten:
a Er zal diepgaand onderzoek moeten worden gedaan naar toepasbaarheid van open source software binnen de huidige architectuur.
b Bij gebruik van open source software zal een drempel van gebruikers overwonnen moeten worden op het gebied van verandering in functionaliteit, visualiteit en mogelijk gebrek aan kennis bij het gebruikte softwarepakket.
c Er zal een overweging gemaakt moeten worden tussen interne of externe ondersteuning bij gebruik van open source software.
Een ander aspect zal zeker zijn hoe de verhouding is in kosten. Open source is bij aanschaf goedkoop, maar de extra te maken kosten om het werkbaar te maken c.q. te houden binnen reeds aanwezige applicaties/software, kan zeer kostenverhogend werken.

Zoals uit het vorenstaande duidelijk mag zijn, is onze organisatie graag bereid dat te doen wat de opdracht is van het NOiV, maar stelt zich daarbij wel kritisch en leerzaam op.

Jan Druijff, Hoofd Facilitaire Zaken, gemeente Overbetuwe
J.Druijff@overbetuwe.nl

Open source, open mind
Kent u het verhaal over de ‘geheime broncode’? Een onderzoeksjournalist schreef er een geweldig spannend boek over (Eric Smit – De Broncode, ISBN 90-5759-156-1). Het beschrijft hoe televisiereparateur Jan Sloot een revolutionaire uitvinding doet. De halve wereld van ondernemende cowboys stort zich op deze goudbron, maar de uitvinder overlijdt plotseling en neemt de broncode mee in zijn graf.
Prachtig verhaal. Als het niet waar gebeurd was, zou het bedacht moeten worden.

Als we er nu eens van uitgaan dat de uitvinding van Jan Sloot inderdaad heeft bestaan en inderdaad revolutionair was, is het dan niet verschrikkelijk jammer dat die broncode voor altijd verloren is gegaan? Stel dat Jan Sloot dan niet de ambitie had gehad om ‘the richest man on earth’ te worden en zijn uitvinding gewoon openbaar had gemaakt. Gewoon op internet had gezet, een community gestart etc. Misschien hadden we er dan wel allemaal gebruik van gemaakt en misschien had ons dat allemaal wel jaren vooruit geholpen. Was de uitvinding maar open source code geworden…

Is dit een pleidooi voor het openbaar maken van broncodes? In ieder geval niet om deze reden. Gelukkig neemt een doorsnee uitvinder zijn vinding niet mee in het graf. Maar anderzijds, wat is er nu eigenlijk tegen? Het delen van kennis vinden we al jaren heel gewoon. Velen van ons ‘doen’ zelfs al lang aan kennismanagement. Waarom zou dat geen betrekking kunnen hebben op broncodes?

Het belangrijkste argument (dat natuurlijk uit niet geheel onverdachte hoek komt) dat tegen open source wordt aangevoerd is: dan investeren ondernemingen niet langer in de ontwikkeling van software. Wie met zulke defensieve argumenten komt, heeft het geloof in de toekomst allang verloren en zal geen baanbrekende ontwikkelingen meer bedenken, schat ik.
Wie vertrouwt op eigen kracht en naar de toekomst blikt, zal al ras begrijpen dat er veel innovatievere verdienmodellen te bedenken zijn dan het verkopen van licenties. De voorbeelden liggen voor het oprapen. Neem de muziekindustrie: volledig op zijn kop door de openbaarheid van haar producten. Dramatische instortingen van verkoopcijfers van CD’s.

Wordt er dan nu geen muziek meer geproduceerd? Natuurlijk wel! Gewoon een andere manier bedenken om geld te verdienen.
Wat voor muziek geldt, gaat ook voor software op. We hebben in een vorig nummer van Od kunnen lezen hoe de nieuwe verdienmodellen in elkaar steken (Open Source ECM – veel voor weinig? door Anja van der Lans, in Od 2010, nrs. 4 en 6).

Open source is eigenlijk net zoiets als het milieu. We vinden allemaal wel dat er iets moest gebeuren aan het gat in de ozonlaag, maar ja, wie stapt er als eerste nu in een Toyota Prius?
Dan gaat de liefde voor de natuur wel erg ver. Toch waren die eerste enthousiastelingen erg gelukkig en nu zijn hybride auto’s zo normaal geworden dat de overheid (o, die betrouwbare partner van ons allemaal…) prompt de belasting op deze voertuigen maar weer omhoog gaat gooien.

De moraal? We kunnen iets doen, we kunnen het verschil maken. Ik pleit ervoor dat wij niet afwachten, maar de sprong wagen en open source software gaan gebruiken. De industrie zal zich aanpassen en overleeft heus wel, zij het op aangepaste wijze. Als al die kennis die nu in het oude model zit, verhuist naar het open source softwaremodel! Zou dat niet mooi zijn voor ons allemaal? 

Gert-Jan de Graaf, Partner Dino4
gertjan.degraaf@dino4.nl