Daarbij viel opnieuw op dat de volgorde van ‘kennisniveau’ en de volgorde van ‘belangrijkheid’ van de sprekers niet per definitie parallel loopt met het vermogen de boodschap over te kunnen brengen. Zo deden de ene keer presentaties van studenten toehoorders van hun stoel vallen wegens verbazing over de inhoud, terwijl op andere momenten lezingen van hooggeleerden dezelfde reactie teweegbrachten op grond van pure verveling. Wie geen kennis en informatie kan overdragen, worstelt tien-tegen-een met de uitoefening van zijn vak. Dat mag niet.
Daarbij viel opnieuw op dat de volgorde van ‘kennisniveau’ en de volgorde van ‘belangrijkheid’ van de sprekers niet per definitie parallel loopt met het vermogen de boodschap over te kunnen brengen. Zo deden de ene keer presentaties van studenten toehoorders van hun stoel vallen wegens verbazing over de inhoud, terwijl op andere momenten lezingen van hooggeleerden dezelfde reactie teweegbrachten op grond van pure verveling. Wie geen kennis en informatie kan overdragen, worstelt tien-tegen-een met de uitoefening van zijn vak. Dat mag niet. Overdracht betekent hier het meevoeren van mensen, je inleven in de ander, het ontwikkelen van emotionele intelligentie; in ons kader met betrekking tot alles wat met de informatietechniek – en wat zij levert: informatievoorziening – te maken heeft. Ook de informatieprofessional dient zich dus rekenschap ter geven van zijn communicatie-competentie.
Op diverse plekken in Polen ervaar je door de grauwe stedelijke omgeving de tijd van weleer. Alsof de muur niet is gevallen en glasnost nooit heeft bestaan. Het voert de gedachten terug naar een periode, getekend door een andere wijze van informatievoorziening en kennisoverdracht. Waarin de burger continu over zijn schouder moest kijken of de veiligheidsdienst meekeek. Geen kennisdeling en nimmer vrijuit spreken.
De emoties van collega-informatiedeskundigen uit de voormalige Oostbloklanden bevinden zich marginaal onder de oppervlakte. Die komen naar boven door actuele ontwikkelingen in het domein surveillance en intelligence. Neem China. In 2020 wil de regering van de volksrepubliek iedere burger een sociale-kredietscore gegeven, op basis van maatschappelijk gedrag. Aankoop (flesje wijn? strafpunten!), surfgedrag (verkeerde site aangeklikt? strafpunten!) en bijvoorbeeld verkeersgedrag (door rood? strafpunten!).
China staat niet alleen. Ook op andere plekken, zelfs in Europa, doemt de ondemocratische controlestaat op. Wij moeten ons voortdurend afvragen waarom, hoelang en op welke basis overheidsorganisaties op grote schaal persoonsgegevens van ons registeren, bewaren en anderszins verwerken. Met big data en kunstmatige intelligentie kunnen gekoppelde informatiesystemen morgen aan geautomatiseerde, niet-transparantie besluitvorming doen en het openbaar bestuur vervangen.
En wat voeren grote en kleine bedrijven met weer andere persoonsgegevens van ons uit? De reacties op de recente privacy-schandalen van Google, Facebook en Uber zijn al weer verdrongen door ander ‘belangrijk’ nieuws. Toch moeten we bij de les blijven. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. De digitalisering creëert ontegenzeggelijk een complexere wereld, die zich bovendien als een black box manifesteert.
Hier ligt een cruciale rol voor de informatieprofessional 3.0. Deze professional is immers als geen ander overal bij betrokken. Van ontwerpen, bouwen en testen van informatiesystemen, tot implementatie, gebruik, onderhoud en de verdere ontwikkeling. Maatschappelijk verantwoorde digitalisering luidt het solide vertrekpunt. KNVI noemt dat Smart Humanity. Ook bij digitalisering dient het welzijn van de mens onverkort voorop te staan. Enerzijds moeten burgers zichzelf vertrouwd blijven maken met de telkens evoluerende informatiemaatschappij en anderzijds (zelfs bovenal) moeten zij kunnen vertrouwen op een samenleving waarin ICT ontelbare functies vervult.
Dr. Wouter Bronsgeest
Duo-voorzitter KNVI
Mr. Victor de Pous
Mede-oprichter en bestuurslidKNVI SIG IT en recht
