Raadsinformatie is per gemeente, en per softwareleverancier, op verschillende wijze ontsloten. Het kost raadsleden en geïnteresseerde inwoners doorgaans veel moeite te achterhalen hoe de raad over een bepaald onderwerp heeft beraadslaagd en gestemd. De zoektocht door agenda’s, besluitenlijstjes, verslagen, audio- en videoregistraties naar raadsvoorstellen, moties, amendementen en stemverklaringen is als het zoeken naar spelden in de (digitale) hooiberg. Historisch onderzoek en vergelijking met andere gemeenten is niet of maar beperkt mogelijk.
Raadsinformatie is per gemeente, en per softwareleverancier, op verschillende wijze ontsloten. Het kost raadsleden en geïnteresseerde inwoners doorgaans veel moeite te achterhalen hoe de raad over een bepaald onderwerp heeft beraadslaagd en gestemd. De zoektocht door agenda’s, besluitenlijstjes, verslagen, audio- en videoregistraties naar raadsvoorstellen, moties, amendementen en stemverklaringen is als het zoeken naar spelden in de (digitale) hooiberg. Historisch onderzoek en vergelijking met andere gemeenten is niet of maar beperkt mogelijk. Hoeveel clicks heeft iemand ervoor over om tot de juiste informatie door te dringen?
Toegang
Voor het goed functioneren van de lokale democratie is het van essentieel belang de informatiepositie van inwoners en van de raadsleden die hen vertegenwoordigen te versterken. Dat kan door hen toegang te geven tot raadsinformatie in de vorm van herbruikbare open data, in plaats van beperkt doorzoekbare pdf-bestanden. Open State Foundation heeft in een pilotproject met vijf gemeenten laten zien dat het kan, door het gebruik van een application programming interface (API) die werkt onder een voorlopige standaard. In het kader van de gemeentelijke Digitale Agenda 2020 en het landelijke actieprogramma Open Overheid, wordt nu verder gewerkt aan de ontwikkeling van (minimale) opendatasets, aan concrete toepassingen en aan verdieping en toepassing van de standaard in openraadsinformatiesystemen.
Nieuwe norm
Griffiers hebben als belangrijke taak, te waken over de informatiepositie van de raad en deze waar mogelijk te versterken. Tijdens het congres ‘Overheid 360°’ – op 20 en 21 april gehouden in Utrecht – is aan een groot gezelschap van griffiers en griffiemedewerkers gedemonstreerd wat nu al kan. Open State Foundation demonstreerde het informatiesysteem van de Tweede Kamer. Wethouder Kees Geldof van Utrecht en Donovan Karamat Ali van zijn gemeente lieten zien wat met data-gedreven sturing zoal mogelijk is in het stadsbestuur. “Utrecht heeft een schat aan data, daar kunnen we ons werk beter mee doen, burgers beter bedienen en betrekken.” Een privacyfunctionaris controleert of de datasets privacygevoelige informatie bevatten, voor ze voor hergebruik worden vrijgegeven. “Transparantie is de nieuwe norm. Je moet goed kunnen uitleggen hoe je met je data bent omgegaan.” We staan nog maar aan het begin van tal van nieuwe, groot- en kleinschalige toepassingen. We kunnen crowdsourcen: groepen inwoners raadplegen over concrete vragen, argumenten voor en tegen in beeld brengen in stemwijzers: “Veel is mogelijk, mits informatie goed is ontsloten“ – zo betoogde ARGU, forum voor inhoudelijke discussie.
Utrecht heeft capaciteit en kennis en gaat met open raadsinformatie verder aan de slag. De resultaten komen voor alle gemeenten beschikbaar. Gemeenten en softwareleveranciers zijn uitgenodigd om daar kennis van te nemen, en om – vanuit praktische ervaring – verder mee te denken over verdieping van de standaard. Aan die uitnodiging werd al directe gehoor gegeven. Via de pilotstarter – http:// depilotstarter.vng.nl – kan iedereen deze ontwikkelingen niet alleen volgen, maar zich ook voor deelname aanmelden.
Lange weg
Griffiers toonden zich terdege bewust van hun verantwoordelijkheid voor een sterke informatiepositie van de raad. Het proces van de griffie zal behoorlijk moeten veranderen, willen zij in de toekomst kunnen beschikken over beter toegankelijke en beter bruikbare raadsinformatie. Griffies hebben daar nu niet altijd voldoende capaciteit en kennis voor in huis. Een beter raadsinformatiesysteem, waar je ook later nog informatie uit kunt halen, vergt de toepassing van normen en standaarden voor metadatering (Toepassingsprofiel Metadatering Lokale Overheden, TMLO), voor kwaliteit en duurzaamheid (het normenkader Duurzaam Toegankelijke Overheidsinformatie, DUTO; handreiking Kwaliteit Informatiebeheer Decentrale Overheden, KIDO), voor toegankelijkheid (webrichtlijnen, Overheid.nl Web Metadata Standaard OWMS) voor informatieveiligheid en voor privacybeschermen. Daarmee hebben griffies – en de leveranciers van raadsinformatiesystemen – nog een lange weg af te leggen en daar zullen zij in moeten worden ondersteund.
Het betaalt zich terug
Het kan soms onbegonnen werk zijn over een lange reeks van jaren terug te werken, maar een begin kan worden gemaakt, bijvoorbeeld met het inrichten en bijhouden van een goede raadsportefeuille: wie zit of zat, wanneer en voor welke partij, in de raad en in raadscommissies. Ook kan een begin worden gemaakt met het in digitaal herbruikbare vorm aanleveren en direct ontsluiten van moties en amendementen.
De investeringen die nu worden gedaan, betalen zich terug in maatschappelijk rendement: inwoners die meer inzicht krijgen en daardoor meer betrokken zijn bij het lokale democratische besluitvormings- en controleproces. Maar ook in rendement voor raadsleden en griffies, die minder tijd kwijt zullen zijn met het zoeken naar spelden in hooibergen.
Omdat open raadsinformatie is geagendeerd op de Digitale Agenda 2020 hoeven gemeenten nieuwe wielen niet zelf uit te vinden. KING coördineert, zorgt voor verbreiding van goede voorbeelden, biedt waar mogelijk ondersteuning en betrekt ook de softwareleveranciers daarbij: ook zij beschikken over de nodige expertise. Samen komen we verder, ook met open raadsinformatie.
kees.duijvelaar@gmail.com, Kees Duijvelaar is redactielid van Od.
